Vôi hóa cột sống cổ gây đau nhức, tê mỏi, cứng cổ và ảnh hưởng đến khả năng vận động của cơ quan này. Bệnh thường ảnh hưởng đến những người trung niên và cao tuổi, làm công việc văn phòng, nằm sai tư thế,… Bệnh nếu không được kiểm soát kịp thời có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến khả năng vận động.
Vôi hóa cột sống cổ là gì
Vôi hóa cột sống cổ có thể xảy ra ở bất kỳ đốt sống cổ nào trong 7 đốt sống cổ, từ đáy hộp sọ (đốt sống C1) đến đáy cổ (đốt sống C7). Tương tự như tóc và móng tay, xương liên tục tái tạo và đổi mới. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, mô xương bị viêm, bị tổn thương có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của các xương xung quanh. Tình trạng này làm cho các tế bào xương mới bị lắng đọng tại vị trí bị ảnh hưởng và hình thành các mảng vôi hóa cột sống.
Vôi hóa cột sống cổ là tình trạng lắng đọng canxi ở các dây chằng nối đốt sống cổ với các đốt sống cổ và các đốt sống cổ, dẫn đến vôi hóa cột sống và hình thành các gai xương. Trường hợp gai đè lên dây thần kinh hoặc đè vào mạch máu sẽ gây cảm giác đau nhức, khó chịu cho người bệnh. Hầu hết các trường hợp vôi hóa cột sống cổ đều ảnh hưởng đến đốt sống cổ C4 C5 C6.
Theo các chuyên gia, bệnh có mối quan hệ mật thiết với quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể và liên quan đến một số bệnh xương khớp mãn tính như thoái hóa khớp, thoát vị đĩa đệm, thoái hóa đĩa đệm, thoái hóa đốt sống cổ, hẹp ống sống,… Bệnh có biểu hiện là đau vùng cổ, ngứa ran, yếu, tê, cứng cổ. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, các triệu chứng có thể lan đến vai, bàn tay hoặc cánh tay.
Nguyên nhân của bệnh vôi hóa cột sống cổ
Trên thực tế, bệnh vôi hóa cột sống cổ có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân và yếu tố khác nhau. Vì cột sống cổ đảm nhận chức năng lùi, xoay, gập, gập người hoặc đơn giản là giữ thăng bằng trước áp lực từ đầu. Trong trường hợp nằm sai tư thế, ngồi quá lâu cũng có thể ảnh hưởng đến đốt sống cổ và đẩy nhanh quá trình vôi hóa.
Dưới đây là một số nguyên nhân của bệnh:
- Chấn thương: Bất kỳ chấn thương hay tai nạn nào ở cột sống đều có thể làm tăng nguy cơ bị vôi hóa cột sống và cột sống cổ nếu không được điều trị đúng cách và triệt để. Đây còn được hiểu là quá trình tăng sinh tế bào xương để bù đắp vào vị trí bị tổn thương. Nhưng một số bất thường nhất định có thể khiến các tế bào xương sản sinh quá mức, dẫn đến lắng đọng canxi ở cột sống và dây chằng.
- Sự lắng đọng calciumpyrophosphat bất thường: Đây là biểu hiện bất thường trong cơ thể khiến hàm lượng canxi trong cơ thể tăng cao không kiểm soát được. Điều này làm tăng nhanh quá trình vôi hóa.
- Vận động quá sức: Thường xuyên làm việc nặng, làm sai tư thế trong thời gian dài, vận động quá sức có thể hình thành các chấn thương ở cột sống cổ và làm tăng nguy cơ thoái hóa, vôi hóa các đốt sống.
- Ít vận động: Thói quen ít vận động có thể khiến các khớp giảm tầm vận động, ảnh hưởng đến tuần hoàn máu đến nuôi dưỡng khớp, đẩy nhanh quá trình lão hóa và hình thành các mảng vôi hóa cột sống cổ.
- Thừa cân – béo phì: Trọng lượng cơ thể dư thừa có thể làm tăng áp lực lên cột sống cổ và tăng nguy cơ tổn thương lâu dài cho cơ quan này. Do đó, có thể thấy những người thừa cân – béo phì thường gặp nhiều vấn đề về xương khớp hơn người bình thường.
- Ăn uống thiếu chất: Ăn uống không khoa học, không cung cấp đủ các dưỡng chất cần thiết, đặc biệt là canxi có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về xương khớp như thoái hóa khớp, vôi hóa cột sống, thoái hóa đốt sống, đĩa đệm…
- Nguyên nhân khác: Ngoài những nguyên nhân trên, vôi hóa cột sống còn có thể xảy ra do tuổi tác, do di truyền, do các bệnh mãn tính về xương khớp như: viêm cột sống, thoái hóa đốt sống cổ, gai đối sống cổ,…
Dấu hiệu nhận biết
Các triệu chứng lâm sàng của bệnh vôi hóa đốt sống cổ tương tự như bệnh thoái hóa đốt sống cổ. Vì vậy, nhiều người bệnh thường nhầm lẫn giữa các bệnh lý này và dẫn đến các biện pháp điều trị và chăm sóc không đúng cách. Tình trạng này khiến bệnh tiến triển nặng hơn và có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm.
Các triệu chứng của bệnh vôi hóa cột sống cổ:
- Cơn đau xuất hiện ở vùng cổ, có thể trầm trọng hơn khi cúi xuống hoặc làm việc ở một tư thế.
- Người bệnh có thể bị cứng cổ sau khi ngủ dậy, khó cử động khớp cổ.
- Đau do bệnh lý có thể lan xuống cánh tay, bả vai, bàn tay (trường hợp chèn ép dây thần kinh tọa)
- Hạn chế vận động trong trường hợp vôi hóa cột sống cổ tiến triển nặng
Các biểu hiện do bệnh gây ra nếu không được thăm khám và kiểm soát sớm bệnh có thể tiến triển nặng, ảnh hưởng đến sinh hoạt, chất lượng cuộc sống và khả năng vận động. Nghiêm trọng hơn có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như hẹp ống sống, chèn ép rễ thần kinh, tàn phế….
Bệnh vôi hóa cột sống cổ có nguy hiểm không
Theo các chuyên gia, vôi hóa cột sống nói chung và vôi hóa cột sống cổ nói riêng là bệnh lý cơ xương khớp mãn tính, tiến triển nặng và hầu như không thể điều trị dứt điểm. Tuy nhiên, nếu bệnh được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, các biểu hiện lâm sàng có thể được kiểm soát tốt và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân được cải thiện.
Những trường hợp chủ quan, điều trị không đúng cách, sinh hoạt không đúng cách có thể khiến bệnh nặng hơn, đẩy nhanh quá trình vôi hóa và tăng nguy cơ mắc các biến chứng nguy hiểm sau:
- Thoát vị đĩa đệm: Sự vôi hóa của các dây chằng cũng có thể ảnh hưởng đến tính đàn hồi của đĩa đệm. Theo thời gian, sự mất nước trong bao đĩa đệm tăng lên dẫn đến nứt vỡ, tạo điều kiện cho nhân nhầy bên trong thoát ra ngoài và tạo thành khối thoát vị.
- Hẹp ống sống: Vôi hóa cột sống cổ có thể gây biến chứng hẹp ống sống. Theo đó, quá trình lắng đọng canxi lâu ngày có thể khiến cột sống cổ bị thu hẹp, thay đổi trật tự cấu trúc của đốt sống, các dây thần kinh, mạch máu và tủy sống có thể bị chèn ép trong lỗ hẹp gây đau và có liên quan đến các biểu hiện thần kinh khác.
- Chèn ép rễ thần kinh: Tại vị trí vôi hóa cột sống cổ có thể gây rối loạn hoặc gián đoạn quá trình truyền tín hiệu thông tin từ não bộ do rễ thần kinh cột sống bị chèn ép quá mức. Tùy theo mức độ tổn thương có thể gây rối loạn cảm giác, mệt mỏi, suy nhược, liệt tứ chi, rối loạn hệ thần kinh tự chủ,…
- Rối loạn tiền đình: Rối loạn tiền đình được coi là biến chứng thường gặp nhất ở những người mắc bệnh vôi hóa cột sống cổ. Vì đây là khu vực tập trung nhiều dây thần kinh và mạch máu quan trọng. Trong trường hợp bị chèn ép, gián đoạn có thể ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tuần hoàn máu não, làm gián đoạn các tín hiệu dẫn truyền thần kinh. Lúc này người bệnh có các biểu hiện như buồn nôn, chóng mặt, mất ngủ, suy giảm trí nhớ, mất thăng bằng…
Chẩn đoán vôi hóa cột sống cổ
Biểu hiện lâm sàng của bệnh vôi hóa cột sống cổ cũng giống như biểu hiện của bệnh gai đôi cột sống. Do đó, người bệnh có thể nhầm lẫn giữa các bệnh này. Trước khi áp dụng các phương pháp điều trị, bác sĩ chuyên khoa sẽ yêu cầu người bệnh thực hiện các kỹ thuật chẩn đoán cận lâm sàng và cận lâm sàng để xác định nguyên nhân và mức độ tổn thương. Từ đó áp dụng các phương pháp điều trị phù hợp.
Chẩn đoán lâm sàng
- Đau phân bố tại vị trí vôi hóa: Trường hợp bị vôi hóa cột sống cổ, các triệu chứng lâm sàng ảnh hưởng đến toàn bộ vùng cổ, vai, gáy, cả hai bả vai và có thể lan xuống cánh tay.
- Tê tay chân: Trường hợp tủy sống bị chèn ép do vôi hóa có thể gây cứng cổ, tê, ngứa ran, dẫn đến mất cảm giác ở các chi tương ứng. Trường hợp nặng có thể dẫn đến rối loạn cảm giác nóng lạnh.
- Một số triệu chứng điển hình khác: Ù tai, hoa mắt, chóng mặt, vận động kém, suy giảm trí nhớ, v.v.
Chẩn đoán cận lâm sàng
- Chụp X-quang cột sống cổ: Đây là kỹ thuật thường được áp dụng trong chẩn đoán các bệnh lý về xương khớp, trong đó có bệnh vôi hóa cột sống. Phương pháp này giúp ghi lại những tổn thương ở cột sống cổ cũng như các bộ phận xung quanh.
- Chụp CT: Chụp CT cho kết quả chính xác hơn về mức độ tổn thương trên cột sống cổ cũng như nguy cơ phát sinh biến chứng sau này.
- Chụp cộng hưởng từ (MRI): Cho hình ảnh chẩn đoán chi tiết cũng như kết quả chính xác nhất về vị trí các nốt vôi hóa ở cột sống cổ, mức độ tổn thương do bệnh lý gây ra,….
- Các chẩn đoán khác: Ngoài các kỹ thuật trên, bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân làm các xét nghiệm sinh hóa và máu ngoại vi để xác định các yếu tố bất thường.
Phương pháp điều trị bệnh vôi hóa cột sống cổ
Vôi hóa cột sống cổ là một bệnh khớp mãn tính, tiến triển và không hồi phục. Mục đích của việc điều trị là giúp kiểm soát các biểu hiện lâm sàng, làm chậm quá trình tiến triển của bệnh, giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Tùy theo mức độ tổn thương, biểu hiện lâm sàng, tình trạng sức khỏe mà bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.
Các biện pháp điều trị tại nhà
Những cơn đau do vôi hóa cột sống lưng và cột sống cổ có thể được cải thiện thông qua các biện pháp chăm sóc tại nhà. Theo đó, đối với trường hợp bệnh mới khởi phát, ở mức độ nhẹ, người bệnh có thể dành thời gian nghỉ ngơi, massage, xoa bóp hoặc chườm nóng, chườm lạnh để giảm đau, tê, ngứa ran vùng cổ.
Một số biện pháp khắc phục tại nhà để giúp cải thiện tình trạng bệnh bao gồm:
- Nghỉ ngơi: Người bệnh cần hạn chế các hoạt động ảnh hưởng đến vùng cổ và dành thời gian nghỉ ngơi để giúp cải thiện các triệu chứng. Vì cơn đau do bệnh gây ra có tính chất cơ học, theo đó các triệu chứng trầm trọng hơn khi hoạt động mạnh và thuyên giảm khi nghỉ ngơi. Thực hiện đúng các động tác, tư thế khoa học như ngồi thẳng lưng, đúng tư thế, dành thời gian vận động nhẹ nhàng, kéo giãn cơ nếu ngồi hoặc đứng lâu.
- Chườm nóng và chườm lạnh: Để cải thiện tình trạng đau nhức và một số triệu chứng đi kèm, người bệnh có thể áp dụng liệu pháp chườm nóng / lạnh tại vùng tổn thương. Ngoài ra, nên tắm nước ấm hoặc đắp chăn điện để tăng hiệu quả trị bệnh. Tùy theo tình trạng bệnh mà có thể lựa chọn liệu pháp phù hợp.
- Massage, xoa bóp: Trường hợp bị vôi hóa cột sống cổ, bạn có thể tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để thực hiện các biện pháp massage, xoa bóp nhằm cải thiện các triệu chứng ở vùng cổ do bệnh lý gây ra. Việc áp dụng thường xuyên và đúng phương pháp này còn giúp tăng cường tuần hoàn máu, giảm chèn ép rễ thần kinh, cải thiện chức năng vận động cũng như hạn chế những rủi ro không mong muốn.
- Tận dụng các loại thảo dược tự nhiên: Việc sử dụng một số loại thảo dược tự nhiên như lá lốt, ngải cứu, gừng tươi, cỏ xước,… có thể giúp giảm đau, tăng cường lưu thông máu và cải thiện một số triệu chứng đi kèm do bệnh gây ra. Theo đó, người bệnh có thể sử dụng thuốc đắp chữa bệnh vôi hóa cột sống lưng hoặc các bài thuốc uống để cải thiện.
Sử dụng thuốc Tây y để điều trị
Việc sử dụng thuốc điều trị có thể giúp cải thiện tình trạng đau, tê, dị cảm, cứng cổ do bệnh lý gây ra. Tuy nhiên, một số loại thuốc có thể gây ra một số tác dụng không mong muốn. Vì vậy, người bệnh cần thông báo với bác sĩ chuyên khoa về tình trạng sức khỏe, các loại thuốc đang sử dụng để được chỉ định loại thuốc điều trị phù hợp.
Một số loại thuốc thường được sử dụng trong điều trị các tình trạng y tế bao gồm:
- Thuốc giảm đau: Để cải thiện mức độ đau và một số triệu chứng kèm theo, bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc giảm đau thông thường như Paracetamol. Thuốc được đánh giá có độ an toàn cao ở liều điều trị và có thể sử dụng trong nhiều trường hợp.
- Thuốc chống viêm không steroid: Meloxicam, Aspirin, Ibuprofen, Diclofenac,… là những loại thuốc chống viêm không steroid thường được chỉ định trong điều trị vôi hóa cột sống cổ khi nhóm thuốc giảm đau thông thường không mang lại hiệu quả như mong muốn. Mặc dù mang lại hiệu quả cao nhưng thuốc có thể gây ra một số tác dụng phụ. Vì vậy, người bệnh cần tuân theo chỉ định của bác sĩ về liều lượng và cách sử dụng.
- Thuốc giãn cơ: Thuốc giãn cơ như Epelax, Doterco 50, Deonas, Epezan,… tác động lên hệ thần kinh trung ương, cơ trơn mạch máu giúp thư giãn cơ xương, giãn mạch. Từ đó giúp giãn dây chằng, giảm đau và cải thiện khả năng vận động của khớp cổ.
- Thuốc tiêm: Trường hợp không đáp ứng với nhóm thuốc uống. Các bác sĩ có thể chỉ định tiêm để giúp giảm đau nhanh chóng và kháng viêm hiệu quả. Theo các chuyên gia, thuốc tiêm mang lại hiệu quả trong vòng 4 – 6 tuần. Ngoài ra, trong trường hợp nghiêm trọng, bác sĩ chuyên khoa có thể đề nghị tiêm steroid để giúp giảm tín hiệu đau truyền đến não.
Vật lý trị liệu
Ngoài việc sử dụng thuốc, bác sĩ cũng có thể chỉ định kết hợp với vật lý trị liệu để hỗ trợ quá trình điều trị. Đây được coi là giải pháp mang lại hiệu quả tốt và hầu như không có nguy cơ tác dụng phụ.
Các phương pháp vật lý trị liệu không chỉ giảm đau mà còn cải thiện phạm vi chuyển động và tính linh hoạt cho các đốt sống. Một số phương pháp vật lý trị liệu thường được áp dụng trong điều trị bệnh lý, bao gồm:
- Điện trị liệu
- Liệu pháp nhiệt
- Sóng ngắn
- Massage trị liệu
- Thực hành các bài tập trị liệu cho cột sống
Tuy được đánh giá là có độ an toàn cao nhưng nếu áp dụng không đúng phương pháp này có thể gây ra một số tác dụng không mong muốn. Vì vậy, người bệnh cần tuân thủ theo đúng chỉ định của bác sĩ chuyên khoa để đạt kết quả điều trị tốt nhất
Một số bài tập giúp cải thiện bệnh
Một số bài tập nhẹ nhàng, phù hợp có thể giúp cải thiện tình trạng đau nhức và một số triệu chứng kèm theo do bệnh gây ra. Ngoài ra, tập thể dục thường xuyên còn giúp tăng cường sức khỏe của xương và cải thiện khả năng vận động một cách đáng kể. Trong trường hợp cần thiết, bạn có thể trao đổi với bác sĩ chuyên khoa để được hướng dẫn bài tập phù hợp.
Bài tập căng cổ:
- Người tập chuẩn bị ở tư thế đứng hoặc ngồi, nhìn thẳng về phía trước
- Từ từ nâng vai thẳng về phía cổ và giữ trong 5 giây
- Sau đó trở lại vị trí đã chuẩn bị
- Lặp lại động tác 10 lần và kết thúc bài tập
Bài tập xoay cổ:
- Chuẩn bị ở tư thế đứng, hai chân rộng bằng vai và từ từ cúi cổ sang phải, nghiêng đầu bằng vai.
- Từ từ di chuyển cổ theo chiều kim đồng hồ 5 lần rồi trở lại vị trí ban đầu
- Thực hiện động tác ngược chiều 5 lần và kết thúc bài tập
Bài tập uốn cong cổ về phía trước:
- Người tập chuẩn bị ở tư thế ngồi hoặc đứng, đồng thời hạ cằm xuống ngực.
- Giữ động tác trong 5 giây rồi trở lại vị trí bắt đầu
- Thực hiện động tác 10 lần liên tiếp và kết thúc bài tập
Phẫu thuật
Phương pháp phẫu thuật sẽ được điều chỉnh đối với những trường hợp không đáp ứng với điều trị nội khoa. Mục đích của phẫu thuật là giúp kiểm soát các biểu hiện lâm sàng, cải thiện khả năng vận động, ngăn ngừa các biến chứng thông qua việc loại bỏ các ổ vôi hóa ở cột sống cổ. Tùy từng trường hợp cụ thể mà bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp phẫu thuật phù hợp.
Dưới đây là một số phương pháp phẫu thuật điều trị bệnh vôi hóa cột sống cổ:
- Phẫu thuật cắt bỏ phần vôi hóa cột sống cổ: Phương pháp này được tiến hành nhằm loại bỏ phần cột sống cổ bị vôi hóa chèn ép lên các rễ thần kinh, mạch máu và các mô xung quanh. Mục đích của việc loại bỏ các vết vôi hóa ở cột sống là tạo khoảng trống cho hệ thần kinh ở cột sống. Đồng thời kiểm soát các biểu hiện yếu tay, tê, ngứa ran ở tay.
- Phẫu thuật cổ từ đường mổ trước: Phương pháp phẫu thuật này giúp loại bỏ các mô xương quanh đĩa đệm ở đốt sống cổ, cải thiện khả năng vận động và kiểm soát nhanh các biểu hiện lâm sàng.
- Phẫu thuật cổ từ đường mổ sau: Phương pháp này được chỉ định cho những trường hợp bị vôi hóa cột sống cổ gây chèn ép lên tủy sống. Theo đó, bác sĩ sẽ cắt bỏ một phần xương gần cột sống để giảm bớt áp lực trong tủy sống, từ đó góp phần chữa lành những tổn thương ở tủy sống.
Hầu hết các trường hợp bị vôi hóa cột sống cổ khi can thiệp ngoại khoa sẽ hạn chế tối đa ảnh hưởng đến cột sống. Tuy nhiên, phương pháp điều trị này vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro trong và sau khi thực hiện. Vì vậy, người bệnh cần thảo luận về lợi ích và nguy cơ với bác sĩ chuyên khoa trước khi quyết định can thiệp phẫu thuật.
Biện pháp kiểm soát và phòng ngừa vôi hóa cột sống cổ
Vôi hóa cột sống cổ là bệnh xương khớp mãn tính, diễn tiến âm thầm và không thể chữa khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, bệnh có thể được ngăn ngừa và làm chậm lại thông qua các biện pháp chăm sóc và phòng ngừa đúng cách.
Vì vậy, ngoài việc tuân thủ các phương pháp điều trị bệnh do bác sĩ chuyên khoa chỉ định, người bệnh cần kết hợp các biện pháp giúp kiểm soát và phòng ngừa bệnh như sau:
- Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh. Tăng cường bổ sung các khoáng chất cần thiết cho cơ thể, đặc biệt là canxi và vitamin D. Theo đó, người bệnh cần bổ sung nhiều rau, củ, quả, thịt, hải sản, trứng, sữa và các sản phẩm từ sữa vào chế độ ăn uống hàng ngày của bạn để tăng cường sức khỏe và kiểm soát cân nặng.
- Hạn chế đồ ăn chứa nhiều gia vị, dầu mỡ, đồ uống có cồn, nước có ga,… Vì chúng có thể làm tăng cân đột ngột, ảnh hưởng đến hệ xương khớp và khiến bệnh ngày càng nặng hơn.
- Chú ý các tư thế đứng, ngồi, cưỡi, ngủ,… để tránh gây tổn thương cho cột sống cổ. Ngoài ra, tránh ngồi hoặc đứng quá lâu, sai tư thế và nâng vật nặng.
- Thường xuyên luyện tập thể dục thể thao giúp nâng cao thể trạng, tăng cường sức khỏe xương khớp, cải thiện chức năng vận động. Tuy nhiên, bạn nên chọn những bài tập phù hợp với sức khỏe, nhẹ nhàng như yoga, bơi lội, đi bộ, v.v.
- Cân bằng giữa công việc và thời gian nghỉ ngơi, hạn chế căng thẳng quá mức. Bên cạnh đó, bạn nên chọn những chiếc gối có độ mềm mại, đàn hồi tốt và có độ cao phù hợp để hạn chế tình trạng đau mỏi cổ.
- Trong trường hợp có vấn đề về cơ xương khớp, cần điều trị tích cực. Việc chủ quan có thể khiến các triệu chứng bệnh nặng hơn và tăng nguy cơ mắc bệnh thoái hóa đốt sống cổ.
- Khám sức khỏe định kỳ 6 tháng / lần để phát hiện sớm các bệnh lý tiềm ẩn. Từ đó, chủ động áp dụng các phương pháp điều trị bệnh phù hợp.
Bệnh vôi hóa cột sống cổ tuy không thể chữa khỏi hoàn toàn nhưng việc phát hiện sớm và điều trị đúng cách có thể giúp kiểm soát nhanh các triệu chứng lâm sàng, cải thiện chức năng vận động và nâng cao chất lượng cuộc sống của người bệnh. Vì vậy, khi nhận thấy những biểu hiện bất thường, người bệnh cần đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị thích hợp.
Bài viết liên quan: