Thoái hóa khớp khuỷu tay là bệnh lý cơ xương khớp thường gặp ở người trung niên và cao tuổi. Các triệu chứng bệnh lý gây đau nhức, cứng khớp khuỷu tay, khó khăn trong các hoạt động của tay. Bệnh nếu không được kiểm soát sớm có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm.
Thoái hóa khớp khuỷu tay là gì
Thoái hóa khớp khuỷu tay là một trường hợp bệnh lý thoái hóa khớp. Theo đó, bệnh liên quan đến hệ thống cơ xương khớp ở vùng khuỷu tay (xương cụt, cơ nhị đầu, cơ nhị đầu). Sụn ở khuỷu tay có xu hướng bị khô nếu không có đủ dịch khớp. Tình trạng này có thể làm tăng hình thành các gai xương, thoái hóa khớp khi gập duỗi cánh tay, các xương ở vùng khuỷu tay va chạm vào nhau.
Theo các chuyên gia, thoái hóa khớp là hậu quả của sự mất cân bằng của quá trình phá hủy và tổng hợp sụn và xương dưới sụn. Theo đó, đối với trường hợp bị thoái hóa khớp, quá trình phá hủy sẽ diễn ra nhanh hơn quá trình tái tạo, dẫn đến xương và sụn bị tổn thương, yếu dần, và thoái hóa.
Trên thực tế, sự mất cân bằng này có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân và yếu tố khác nhau như yếu tố di truyền, rối loạn chuyển hóa, ảnh hưởng của tuổi tác, thói quen sinh hoạt, tính chất công việc, bệnh lý nội khoa, lao động nặng nhọc v.v.
Các triệu chứng của bệnh thoái hóa khớp khuỷu tay thường tiến triển từ từ, dai dẳng và không thể điều trị dứt điểm. Bệnh nếu không được phát hiện sớm và điều trị đúng cách có thể khiến sụn khớp bị thay đổi cấu trúc, hình dạng, ảnh hưởng đến khả năng vận động, gây đau đớn, thậm chí tàn phế.
Nguyên nhân của thoái hóa khớp khuỷu tay
Hiện nay y học vẫn chưa xác định được nguyên nhân cụ thể gây ra bệnh thoái hóa khớp nói chung và thoái hóa khớp khuỷu tay nói riêng. Tuy nhiên, các bác sĩ chuyên khoa nhận thấy bệnh có liên quan mật thiết đến các yếu tố như di truyền, tuổi tác, lối sống, lao động nặng nhọc….
Căn cứ vào các yếu tố trên, các nguyên nhân gây bệnh được chia thành hai nhóm chính là nguyên nhân nguyên phát và nguyên nhân thứ phát.
Nguyên nhân nguyên phát
Các trường hợp thoái hóa khớp khuỷu tay nguyên phát thường được khởi phát bởi yếu tố tuổi tác, quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể. Khi bước sang tuổi 40 – 60, hệ thống xương khớp và các bộ phận khác trên cơ thể có dấu hiệu suy giảm chức năng. Lúc này sụn khớp sẽ giảm khả năng tổng hợp, phục hồi và tái tạo. Điều này tạo điều kiện cho các tổn thương tăng nhanh, dẫn đến bề mặt sụn khớp bị thoái hóa.
Ngoài yếu tố tuổi tác, bệnh có nguy cơ bùng phát cao ở những người mắc bệnh tiểu đường, bệnh mãn tính, yếu tố di truyền,… Thoái hóa khuỷu tay nguyên phát thường ảnh hưởng đến những người từ 60 tuổi trở lên.
Nguyên nhân thứ phát
Không giống như nguyên nhân nguyên phát, những người bị thoái hóa khớp khuỷu tay thứ phát có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi bởi các yếu tố khác nhau. Đặc biệt:
- Chấn thương: Trường hợp khuỷu tay bị chấn thương, trục khớp có thể bị thay đổi, rối loạn khớp. Tình trạng kích thích sụn bị phá hủy nhanh chóng, bề mặt khớp bị thay đổi gây đau nhức, cứng khớp và dẫn đến thoái hóa.
- Bất thường bẩm sinh ở trục khớp: Ổ khớp được cấu tạo bởi nhiều bộ phận khác nhau, khi cấu trúc này bị rối loạn có thể làm tăng áp lực lên màng hoạt dịch, bề mặt sụn khớp,… dẫn đến quá trình lão hóa. Vì vậy, những người có bất thường mang sẽ có nguy cơ mắc các bệnh về xương khớp, khớp khuỷu tay cao hơn người bình thường.
- Ảnh hưởng đến các bệnh về xương khớp: Thấp khớp, lao khớp, chảy máu khớp, gút,… có thể đẩy nhanh quá trình bào mòn mô sụn, dẫn đến rối loạn chuyển hóa và tăng nguy cơ thoái hóa.
Ngoài ra, bệnh còn có thể bùng phát mạnh bởi một số yếu tố sau:
- Lười tập thể dục
- Người thừa cân béo phì
- Thiếu canxi
- Lao động cực nhọc
- Sai tư thế trong thời gian dài
- Lạm dụng thuốc ức chế bơm proton, thuốc chống viêm không steroid, v.v.
Thống kê cho thấy, hầu hết các trường hợp thoái hóa khớp khuỷu tay xảy ra do nhiều nguyên nhân góp phần gây ra. Khởi phát liên quan đến tuổi thường thấp.
Dấu hiệu nhận biết
Theo các bác sĩ chuyên khoa, bệnh thoái hóa khớp khuỷu tay thường diễn tiến âm thầm giống như thoái hóa khớp. Ở giai đoạn đầu, bệnh thường không gây ra các triệu chứng rõ ràng. Khi sụn khớp bị tổn thương, bào mòn, giảm độ đàn hồi sẽ kích thích phản ứng viêm ở các mô xung quanh. Lúc này, khớp mất tính ổn định và bùng phát các triệu chứng cục bộ.
Dưới đây là một số dấu hiệu của bệnh:
- Đau khuỷu tay: Đây là biểu hiện phổ biến và dễ nhận biết nhất của bệnh. Cơn đau có xu hướng nghiêm trọng hơn với các cử động ở khuỷu tay. Các triệu chứng có thể âm ỉ hoặc bùng phát dữ dội, đặc biệt là vào ban đêm.
- Cứng khớp, mất khả năng vận động: Người bị thoái hóa khớp khuỷu tay thường bị cứng khớp và hạn chế các hoạt động ở bộ phận này. Lúc này người bệnh có thể gặp khó khăn trong một số hoạt động thường ngày như cầm nắm đồ vật, tắm rửa, thay quần áo….
- Phát ra tiếng “rắc” ở khuỷu tay: Khi thực hiện một số cử động nhất định, các khớp ở khuỷu tay có thể phát ra âm thanh “cọt kẹt”. Đây là dấu hiệu cho thấy sụn khuỷu tay đã bị mòn và mất khả năng bảo vệ khớp khỏi ma sát khi vận động.
- Yếu và teo cơ: Một số người bị thoái hóa khớp khuỷu tay có xu hướng bất động để hạn chế cơn đau khuỷu tay bùng phát. Tình trạng này có thể dẫn đến teo và yếu cơ.
- Sưng: Khi sụn trong khớp bị thoái hóa, nó có thể làm tăng ma sát giữa các khớp. Tình trạng này có thể gây kích ứng các mô mềm và gây mẩn đỏ, sưng tấy và bỏng rát. Tuy nhiên, sưng khuỷu tay không phổ biến ở những người bị thoái hóa khớp.
Các biểu hiện của bệnh thoái hóa khớp cổ chân, khuỷu tay mang tính chất cơ học. Theo đó, cơn đau và các triệu chứng kèm theo có thể thuyên giảm khi nghỉ ngơi, bất động và có xu hướng bùng phát nặng khi thực hiện các hoạt động ở cơ quan này. Theo thời gian, bệnh sẽ ngày càng nặng hơn gây khó khăn cho việc điều trị.
Chẩn đoán thoái hóa khớp khuỷu tay
Hầu hết các trường hợp thoái hóa khuỷu tay không biểu hiện với các triệu chứng điển hình cao. Vì vậy, trước khi tiến hành điều trị, bác sĩ chuyên khoa sẽ tiến hành chẩn đoán xác định nguyên nhân gây bệnh, mức độ tổn thương và xây dựng phác đồ điều trị phù hợp.
Sau khi khám sức khỏe, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh thực hiện một số kỹ thuật xét nghiệm như:
- Chụp X-quang: Đây được coi là một kỹ thuật chẩn đoán quan trọng trong điều trị các bệnh lý về xương khớp. Thông qua kỹ thuật này, bác sĩ có thể dễ dàng xác định được mức độ tổn thương ở khuỷu tay.
- Siêu âm khớp: Siêu âm khớp giúp nhận biết các triệu chứng của thoái hóa khớp khuỷu tay như tràn dịch khớp, hẹp bao khớp, hình thành gai xương,… Bên cạnh đó, kỹ thuật chẩn đoán này còn giúp phát hiện sớm các mảnh sụn. Thoái hóa khớp, viêm bao hoạt dịch, đo độ dày của sụn khớp.
- Chụp MRI: Chụp cộng hưởng từ (MRI) giúp bác sĩ có thể nhìn thấy toàn bộ khớp khuỷu tay. Từ đó dễ dàng phát hiện ra tình trạng viêm màng hoạt dịch, tổn thương dây chằng, mô sụn,….
- Nội soi khớp: Kỹ thuật nội soi giúp quan sát dễ dàng hơn tình trạng tổn thương sụn khớp do bệnh lý gây ra. Ngoài ra, trong quá trình nội soi, bác sĩ có thể kết hợp sinh thiết màng hoạt dịch để phân biệt với các bệnh lý khác có triệu chứng tương tự.
- Một số xét nghiệm khác: Ngoài những xét nghiệm thường dùng trong chẩn đoán thoái hóa khớp khuỷu tay trên, bác sĩ chuyên khoa có thể yêu cầu người bệnh thực hiện một số kỹ thuật xét nghiệm khác như xét nghiệm dịch khớp, xét nghiệm máu,… để loại trừ các khả năng khác.
Thoái hóa khớp khuỷu tay được xác định thông qua các tiêu chí sau:
- Trên 38 tuổi
- Cứng khớp dưới 30 phút
- Sự xuất hiện của những gai xương xẩu ở rìa khớp
- Xét nghiệm dịch khớp là dịch thoái hóa
- Tràn dịch khớp
- Biến dạng khớp
Trong trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện các kỹ thuật chẩn đoán phân biệt với các bệnh lý khác như:
- Viêm khớp vảy nến
- Viêm khớp dạng thấp
- Bệnh Gout
- Lupus viêm khớp
Phương pháp điều trị thoái hóa khớp khuỷu tay
Sau khi có kết quả chẩn đoán, tùy theo mức độ tổn thương, triệu chứng kèm theo tình trạng sức khỏe sẽ quyết định phương pháp điều trị phù hợp. Như đã nói, thoái hóa khớp khuỷu tay là bệnh mãn tính và hầu như không thể điều trị dứt điểm. Các phương pháp điều trị chỉ có tác dụng kiểm soát cơn đau, giảm cứng khớp, cải thiện khả năng vận động và làm chậm quá trình thoái hóa.
Các biện pháp cải thiện tại nhà
Các biện pháp khắc phục cơn đau do bệnh lý gây ra thường được áp dụng cho những trường hợp bệnh nhẹ, mới khởi phát. Bài thuốc này có thể giúp cải thiện tình trạng đau khuỷu tay, giảm cứng khớp và giúp cử động dễ dàng hơn.
Dưới đây là một số cách giúp giảm các triệu chứng của bệnh thoái hóa khớp khuỷu tay tại nhà thường được áp dụng:
- Điều chỉnh hoạt động: Những thay đổi trong hoạt động có thể bao gồm dừng các hoạt động ở vùng khuỷu tay bị ảnh hưởng hoặc thực hiện một số điều chỉnh đối với thói quen hoạt động hàng ngày. Cắt giảm các hoạt động ở khuỷu tay có thể hạn chế áp lực lên cơ quan này và giảm đau đáng kể.
- Dành thời gian để nghỉ ngơi: Các triệu chứng thoái hóa khớp khuỷu tay thường gây bất tiện, khiến người bệnh khó chịu vào buổi sáng hoặc khi vận động. Trong trường hợp cảm thấy đau âm ỉ hoặc cơn dữ dội, người bệnh cần dừng các hoạt động để khớp khuỷu tay được nghỉ ngơi, thư giãn.
- Chườm nóng / lạnh: Chườm nóng lên khớp bị thoái hóa có thể cải thiện độ cứng trong khi chườm lạnh có thể giảm đau, sưng và nóng. Chườm nóng / chườm lạnh đều là liệu pháp giúp cải thiện các biểu hiện bệnh lý đơn giản, có thể áp dụng tại nhà và mang lại hiệu quả cao.
Vật lý trị liệu
Theo các chuyên gia cơ xương khớp, việc áp dụng các bài tập vật lý trị liệu giúp cải thiện tình trạng đau nhức, đồng thời mở rộng phạm vi vận động của khuỷu tay một cách đáng kể. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn cũng như phòng tránh rủi ro, người bệnh cần trao đổi với bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn các bài tập phù hợp với tình trạng bệnh của mình.
Các bài tập tăng cường sức mạnh cho khuỷu tay nên được thực hiện từ từ, đều đặn, sau đó tăng dần cường độ tập để tránh ảnh hưởng đến khả năng vận động của khuỷu tay và khiến các triệu chứng trở nên trầm trọng hơn.
Sử dụng thuốc Tây y để điều trị
Thuốc được coi là phương pháp điều trị chính cho bệnh thoái hóa khớp khuỷu tay. Thuốc giúp kiểm soát cơn đau nhanh chóng, cải thiện khả năng vận động, ngăn ngừa bệnh tiến triển.
Sau đây là một số loại thuốc thường được sử dụng trong điều trị bệnh:
- Thuốc giảm đau không kê đơn: Acetaminophen là thuốc giảm đau không kê đơn thường được kê đơn trong điều trị bệnh thoái hóa khớp. Thuốc có hiệu quả trong việc giảm các cơn đau vừa đến nhẹ. Theo các bác sĩ chuyên khoa, Acetaminophen có độ an toàn cao khi sử dụng với liều lượng điều trị. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn, người bệnh nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa để được hướng dẫn cụ thể.
- Thuốc giảm đau kê đơn: Nếu bạn không đáp ứng với Acetaminophen, bác sĩ có thể kê đơn thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như Aspirin, Ibuprofen và Naproxen để kiểm soát bệnh. Nhóm thuốc này có thể gây ra một số tác dụng phụ như đau dạ dày, rối loạn tiêu hóa, ảnh hưởng đến tim mạch, thận.
- Thuốc bôi: Thuốc bôi, thuốc dán, thuốc xịt,… được dùng ngoài da để giảm đau do thoái hóa khớp khuỷu tay.
Tiêm ngoài màng cứng
Tiêm ngoài màng cứng được chỉ định đối với những trường hợp thoái hóa khớp khuỷu tay ở giai đoạn nặng, các biện pháp điều trị trên không mang lại hiệu quả. Hiện nay, có 2 phương pháp tiêm ngoài màng cứng thường được áp dụng là tiêm Acid Hyaluronic và tiêm Steroid.
- Tiêm steroid: Là phương pháp giúp kiểm soát cơn đau nhanh chóng, giảm cứng khớp, sưng phù vai, cải thiện các triệu chứng kèm theo hiệu quả.
- Tiêm axit hyaluronic: Hoạt chất này cung cấp chất bôi trơn nhân tạo cho khớp khuỷu tay. Điều này hạn chế ma sát dẫn đến hao mòn tự nhiên, đồng thời làm chậm quá trình thoái hóa.
Khi tiêm, nhớ tiêm đúng vị trí ở khuỷu tay. Nhiều bác sĩ nhờ đến sự hỗ trợ của kỹ thuật siêu âm và soi huỳnh quang trong quá trình tiêm để đảm bảo độ chính xác. Điều này được cho là cần thiết để đảm bảo vị trí tiêm và sinh con đúng cách.
Can thiệp ngoại khoa (phẫu thuật)
Trường hợp thoái hóa khớp khuỷu tay không đáp ứng với các phương pháp điều trị bảo tồn, bác sĩ sẽ chỉ định can thiệp ngoại khoa. Phương pháp phẫu thuật thường được chỉ định đối với những trường hợp bệnh khởi phát liên quan đến yếu tố bẩm sinh, xuất hiện các biến chứng nặng.
Phương pháp phẫu thuật được khuyến nghị phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh, tuổi tác, tình trạng sức khỏe và một số yếu tố liên quan khác. Thực tế, phương pháp điều trị này tiềm ẩn nhiều rủi ro và biến chứng nên người bệnh cần trao đổi kỹ với bác sĩ chuyên khoa về lợi ích và nguy cơ trước khi quyết định phẫu thuật.
Phòng ngừa hiệu quả bệnh thoái hóa khớp khuỷu tay
Thoái hóa khớp nói chung và thoái hóa khớp khuỷu tay nói riêng là bệnh mãn tính, kéo dài dai dẳng và không thể điều trị dứt điểm. Vì vậy, bên cạnh việc tuân thủ các phương pháp điều trị, người bệnh cần chủ động áp dụng các biện pháp giúp kiểm soát và ngăn chặn bệnh tiến triển nặng.
Các biện pháp phòng bệnh:
- Thay đổi các thói quen làm tăng áp lực lên khớp khuỷu tay như mang vác nặng, cầm, xách vật nặng, đánh bóng, lười vận động, v.v.
- Trường hợp thừa cân – béo phì, cần có kế hoạch giảm cân khoa học để hạn chế áp lực lên khuỷu tay cũng như hệ thống xương khớp. Nó cũng làm giảm nguy cơ mắc các bệnh như tiểu đường, gút, bệnh tim, cao huyết áp, v.v.
- Vận động cơ thể được coi là biện pháp hữu hiệu trong việc phòng ngừa và điều trị các bệnh lý xương khớp nói chung và bệnh thoái hóa khuỷu tay nói riêng. Vì vậy, người bệnh cần dành 20 – 30 phút / ngày để tập các môn có cường độ phù hợp như bơi lội, yoga, tennis,…
- Tăng cường thực phẩm giàu canxi, vitamin D có nhiều trong cua, tôm, cá, mực, trứng, sữa, phô mai, bơ, dầu oliu, hạt bí, quả óc chó, sữa chua,… Ngoài ra, cần xây dựng chế độ ăn uống khoa học, đủ dinh dưỡng để duy trì sức khỏe và cải thiện sự dẻo dai của xương khớp.
- Tránh sử dụng rượu bia, đồ ăn nhanh, nước ngọt có ga và nên từ bỏ thói quen hút thuốc lá.
- Thận trọng khi tham gia giao thông, sinh hoạt và làm việc để giảm thiểu rủi ro thương tích, va chạm.
- Đối với những người trên 40 tuổi, cần thường xuyên kiểm tra sức khỏe xương khớp 1-2 lần / năm để phát hiện sớm các bệnh tiềm ẩn và điều trị kịp thời.
Thoái hóa khớp khuỷu tay là bệnh khớp mãn tính, kéo dài và không thể hồi phục. Tuy nhiên, người bệnh có thể cải thiện các triệu chứng, tăng khả năng vận động và làm chậm quá trình thoái hóa bằng các biện pháp điều trị theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Do đó, ngay khi nhận thấy các triệu chứng của bệnh, bạn cần đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị thích hợp.
Bài viết liên quan: