Đau thần kinh tọa ở mông là bệnh gì, có chữa được không

Đau thần kinh tọa ở mông là một hội chứng thần kinh thường gặp ở nam giới từ 30 đến 60 tuổi. Hội chứng này đặc trưng bởi những cơn đau xuất hiện từ vùng lưng dưới và lan xuống mông, hông, đùi và bàn chân, kèm theo ngứa ran, tê và dị cảm khó chịu. Nếu bệnh không được chẩn đoán và điều trị sớm có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm.

Đau thần kinh tọa ở mông là bệnh gì

Đau thần kinh tọa ở mông là một hội chứng phổ biến, đặc trưng bởi cơn đau bắt đầu từ vùng lưng dưới và lan xuống mông, đùi và bàn chân. Bệnh lý là hậu quả của việc rễ thần kinh bị chèn ép bởi các gai xương, đĩa đệm, gai xương hoặc các khối u bất thường.

Trên thực tế, có nhiều nguyên nhân gây ra bệnh, nhưng phổ biến nhất là bệnh thoát vị đĩa đệm (chiếm 60 – 90% các trường hợp). Bệnh chủ yếu ảnh hưởng đến nam giới trong độ tuổi từ 30 đến 60. Thống kê cho thấy, tỷ lệ mắc bệnh tăng lên đáng kể ở những người làm công việc ít vận động như công việc văn phòng, lái xe, lái tàu, v.v.

Dây thần kinh tọa không chỉ kiểm soát cảm giác, nguyên nhân hoạt động ở chi dưới mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc vận chuyển các chất dinh dưỡng. Do đó, việc chèn ép rễ thần kinh trong thời gian dài có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

Dấu hiệu đau thần kinh tọa ở mông

Thông thường, đau thần kinh tọa ở mông gây ra các triệu chứng lâm sàng điển hình. Theo đó, các biểu hiện được chia thành hai hội chứng là đau một bên mông và đau cơ mông.

Dưới đây là các dấu hiệu của bệnh:

Đau một bên mông

• Cảm giác đau ở lưng dưới, có xu hướng lan xuống hông, mông và đùi. Thông thường, cơn đau sẽ chạy dọc một bên cơ thể như đau dọc thắt lưng phải – đau hông phải – mông phải – đùi phải – chân phải.
• Cơn đau thường âm ỉ và nặng hơn khi cử động. Sau khi nghỉ ngơi, cơn đau sẽ giảm dần. Thời gian đầu, cơn đau mạnh hơn vào ban ngày.
• Hông và mông bị đau khi thay đổi tư thế đột ngột. Ngay cả hành động nhẹ cũng có thể gây ra những cơn đau buốt kéo dài từ lưng sang hai bên, mông do hội chứng chèn ép.
• Cột sống bị cứng, các cơn đau và các triệu chứng kèm theo khiến người bệnh khó cúi hoặc xoay người.

Đau cơ mông

• Vùng mông thường bị tê, ngứa ran và châm chích như kiến ​​bò hoặc kim châm. Thỉnh thoảng, người bệnh có cảm giác đau nhói khó chịu.
• Trường hợp đau thần kinh tọa tiến triển nặng ở vùng mông, người bệnh gần như mất cảm giác ở vùng này. Nghiêm trọng hơn có thể gây teo cơ, không tự chủ được khi đại tiện, tiểu tiện.

Nguyên nhân đau thần kinh tọa ở mông

Như đã nói, có rất nhiều nguyên nhân và yếu tố dẫn đến tình trạng đau thần kinh tọa ở mông. Trong đó, tổn thương thường gặp nhất là ở cột sống thắt lưng, rễ thần kinh vùng mông gây ra các cơn đau, tê, dị cảm.

Một số nguyên nhân phổ biến của tình trạng này bao gồm:

1. Đĩa đệm

Thoát vị đĩa đệm được coi là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây đau thần kinh tọa ở mông. Bệnh xuất hiện do chấn thương, tác động của quá trình lão hóa khiến bao đĩa đệm bị giãn nở, xơ hóa, nhân nhầy bị sa ra ngoài.

Trường hợp thoát vị đĩa đệm xảy ra ở các đĩa đệm L4-L5, L5-S1 thường gây chèn ép rễ thần kinh và làm khởi phát triệu chứng đau thần kinh tọa ở mông. Thống kê cho thấy có đến 60% trường hợp thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng mắc phải hội chứng này.

2. Chấn thương

Đau thần kinh tọa có thể do chấn thương trực tiếp đến rễ thần kinh ở mông (té ngã, tai nạn …). Bên cạnh đó, một số chấn thương kéo dài như gãy xương chậu, giãn dây chằng vùng mông, gãy cột sống thắt lưng,… có thể gây chèn ép rễ thần kinh và làm bùng phát bệnh.

3. Ảnh hưởng một số bệnh về cột sống

Ngoài thoát vị đĩa đệm, đau thần kinh tọa ở mông còn có thể do một số bệnh lý ở cột sống gây ra như:

• Loãng xương: Tình trạng này được đặc trưng bởi chất lượng và mật độ xương bị suy giảm. Theo thời gian, cột sống thắt lưng có xu hướng xẹp xuống do sức ép từ trọng lượng của cơ thể, dẫn đến chèn ép dây thần kinh tọa và các mô mềm xung quanh.
• Thoái hóa đốt sống lưng: Thoái hóa đốt sống lưng khiến khoang đĩa đệm, các mô mềm xung quanh, các mô nâng đỡ, bao khớp dần bị suy yếu và mất thăng bằng. Khi cấu trúc cột sống bị rối loạn sẽ chèn ép vào các rễ thần kinh gây nên những cơn đau thần kinh tọa lan xuống vùng hông, mông.
• Viêm đốt sống: Viêm đốt sống có thể dẫn đến hẹp ống sống, các đám rối thần kinh đệm dẫn đến chèn ép rễ thần kinh. Bệnh thường xảy ra do nhiễm trùng (có thể xảy ra do trực khuẩn lao, tụ cầu sau nhiễm trùng phổi, nhiễm trùng da hoặc tiết niệu).
• Viêm cột sống dính khớp: Là căn bệnh khiến các khớp cột sống thắt lưng có dấu hiệu tê bì hoàn toàn. Theo thời gian, các đốt sống này có xu hướng dính vào nhau, các dây chằng bị vôi hóa, không gian đốt sống bị thu hẹp dần. Từ đó dẫn đến chèn ép rễ thần kinh, gây ra bệnh đau thần kinh tọa.
• Thoái hóa cột sống: Đau thần kinh tọa ở mông có thể làm tăng nguy cơ khởi phát do trượt cột sống. Là tình trạng cột sống bị trượt về phía trước hoặc phía sau do chấn thương, ảnh hưởng của quá trình thoái hóa. Tình trạng này phổ biến hơn ở phụ nữ, đặc biệt là ở người cao tuổi. Khi các đốt sống bị trượt ra khỏi cấu trúc có thể dẫn đến chèn ép các rễ thần kinh L5, S1 và gây bùng phát bệnh lý.

5. Các yếu tố rủi ro

Nguy cơ đau thần kinh tọa ở mông có thể tăng lên với các yếu tố nguy cơ sau:

• Người bị bệnh tiểu đường
• Nam giới trong độ tuổi từ 30 đến 60
• Bị bệnh viêm nhiễm như HIV, virus herpes, giang mai, v.v.
• Ngồi nhiều, sai tư thế, lao động nặng nhọc, v.v.
• Sống ở nơi có khí hậu lạnh, ẩm…
• Ung thư di căn
• Rễ thần kinh L5, S1 to hơn bình thường

Đau thần kinh tọa ở mông có nguy hiểm không

Đau thần kinh tọa ở mông là một hội chứng thần kinh khá phổ biến. Các triệu chứng hoàn toàn có thể được kiểm soát nếu thăm khám và điều trị kịp thời. Ngược lại, trường hợp chủ quan có thể khiến rễ thần kinh bị chèn ép nghiêm trọng và gây ra những biến chứng nguy hiểm.

Một số biến chứng thường gặp do bệnh gây ra bao gồm:

• Hội chứng Cauda equina: Đây là biến chứng của bệnh đau thần kinh tọa ở mông do rễ thần kinh bị chèn ép lâu ngày gây tổn thương nặng, lú lẫn, suy nhược. Hội chứng này đặc trưng bởi yếu chi dưới, rối loạn cảm giác kèm theo rối loạn cơ tròn như táo bón, liệt dương (nam), bí tiểu.
• Liệt chi dưới: Liệt chi dưới là biến chứng thường gặp do bệnh lý gây ra. Tình trạng này xảy ra do rễ thần kinh bị chèn ép, làm giảm chức năng điều khiển vận động. Hơn nữa, yếu chi dưới cũng có thể do sự vận chuyển chất dinh dưỡng trong dây thần kinh tọa xa bị suy giảm.
• Chất lượng cuộc sống giảm sút rõ rệt: Các triệu chứng đau thần kinh tọa ở mông tăng dần theo thời gian. Lúc đầu, bệnh chỉ gây khó chịu trong thời gian ngắn và giảm khả năng vận động. Tuy nhiên, nếu không điều trị, các triệu chứng có thể xuất hiện với tần suất và mức độ nặng, khiến người bệnh không thể thực hiện các hoạt động thường ngày, giảm năng suất lao động, ảnh hưởng đến đời sống tình dục. , đặc biệt là ở nam giới…

Chẩn đoán bệnh

Đau thần kinh tọa ở mông là một trong những chứng bệnh rối loạn thần kinh thực vật thường gặp. Trước khi điều trị, bác sĩ chuyên khoa sẽ yêu cầu người bệnh thực hiện một số kỹ thuật chẩn đoán để xác định nguyên nhân và mức độ bệnh. Đặc biệt:

• Chẩn đoán lâm sàng: Đau thần kinh tọa ở mông thường có những biểu hiện tương đối điển hình. Vì vậy, bác sĩ chuyên khoa sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng trước khi chỉ định một số kỹ thuật chẩn đoán cận lâm sàng.
• Chụp X-quang thông thường: Trên thực tế, các xét nghiệm hình ảnh X-quang không mang nhiều ý nghĩa trong việc chẩn đoán bệnh đau thần kinh tọa. Tuy nhiên, thông qua hình ảnh xét nghiệm này, bác sĩ sẽ dễ dàng xác định được nguyên nhân gây bệnh (thường là thoát vị đĩa đệm). Đồng thời giúp loại trừ các nguyên nhân có thể xảy ra như chấn thương, u đốt sống, thoái hóa đốt sống, hẹp đốt sống, thoái hóa đốt sống, viêm đốt sống,….
• MRI (Chụp cộng hưởng từ): Theo các bác sĩ chuyên khoa, MRI là kỹ thuật chẩn đoán có giá trị nhất đối với những người bị đau thần kinh tọa ở mông do thoát vị đĩa đệm. Từ xét nghiệm hình ảnh này, có thể loại trừ các tổn thương bên trong tủy sống, xác định mức độ và vị trí của đĩa đệm thoát vị.
• CT scan (Chụp cắt lớp vi tính): CT scan ít có giá trị hơn MRI trong chẩn đoán bệnh lý do thoát vị đĩa đệm. Tuy nhiên, chẩn đoán này có thể áp dụng cho những trường hợp bệnh nhân không đủ khả năng hoặc chống chỉ định chụp MRI.
• Các xét nghiệm sinh hóa – tế bào học: Xét nghiệm công thức máu, tốc độ lắng hồng cầu, sinh hóa máu, phân tích nước tiểu… có thể được chỉ định trong chẩn đoán hội chứng đau thần kinh tọa ở mông. Mục đích của các xét nghiệm này là giúp loại trừ đau thần kinh tọa có liên quan đến bệnh toàn thân và viêm.
• Chẩn đoán phân biệt: Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể yêu cầu người bệnh chẩn đoán phân biệt với một số bệnh có biểu hiện tương tự như thoái hóa khớp háng, đau khớp xương cùng,….

Trên thực tế, các kỹ thuật chẩn đoán đau thần kinh tọa phụ thuộc nhiều vào biểu hiện lâm sàng và tiền sử của từng trường hợp. Trong một số trường hợp không có triệu chứng cụ thể, bác sĩ chuyên khoa có thể yêu cầu một số chẩn đoán không được đề cập trong bài báo.

Phương pháp điều trị đau thần kinh tọa ở mông

Đau thần kinh tọa hoàn toàn có thể được kiểm soát nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Thống kê cho thấy, khoảng 90% trường hợp đáp ứng tốt với điều trị nội khoa ở giai đoạn đầu.

Dưới đây là một số phương pháp điều trị đau thần kinh tọa phổ biến:

1. Điều trị y tế

Phương pháp điều trị bệnh đau thần kinh tọa ở mông bao gồm dùng thuốc và bất động.

Bất động:

Bất động là một trong những phương pháp điều trị cần thiết đối với những trường hợp đau thần kinh tọa cấp và nặng do thoát vị đĩa đệm. Mục tiêu của việc điều trị là giảm bớt sự chèn ép dây thần kinh và ngăn không cho nhân nhầy từ đĩa đệm tràn ra ngoài.

• Người bệnh nằm ngửa. Hai chân co nhẹ ở khớp háng và khớp gối để giảm áp lực lên các đĩa đệm.
• Thời gian bất động có thể kéo dài khoảng 1-2 ngày hoặc 5-6 ngày tùy theo mức độ bệnh.
• Sau khi hết thời gian bất động, người bệnh có thể đi lại và thực hiện một số bài tập cường độ nhẹ nhàng để cải thiện chức năng vận động.

Sử dụng thuốc:

Sử dụng thuốc uống chữa đau thần kinh tọa để cải thiện tình trạng đau nhức và một số triệu chứng kèm theo, đồng thời ngăn ngừa thoái hóa dây thần kinh do chèn ép lâu ngày. Tùy theo mức độ triệu chứng, tình trạng sức khỏe cũng như khả năng đáp ứng của bạn mà bác sĩ sẽ chỉ định những loại thuốc phù hợp với tình trạng bệnh của bạn.

Một số loại thuốc thường được sử dụng trong điều trị đau thần kinh tọa ở mông bao gồm:

• Thuốc giảm đau, chống viêm: Một số loại thuốc có tác dụng giảm đau, chống viêm như Paracetamol. Diclofenac, Aspirin,… thường được dùng để kiểm soát cơn đau, cải thiện tình trạng viêm nhiễm cho người bệnh. Tùy theo mức độ đau mà bác sĩ có thể kê đơn thuốc ở dạng uống hoặc tiêm.
• Thuốc giãn cơ: Nhóm thuốc này thường được sử dụng trong các trường hợp đau nhiều, co thắt mạnh gần cột sống. Theo đó, bác sĩ điều trị có thể kê một số loại thuốc giúp giãn cơ xương như Mydocalm, Decontracyl.
• Thuốc kích thích tăng dẫn truyền và phục hồi thần kinh: Thuốc có tác dụng phục hồi tế bào thần kinh, thúc đẩy chuyển hóa lipid và protein, bình thường hóa tốc độ dẫn truyền trong dây thần kinh tọa.
• Vitamin nhóm B: Vitamin nhóm B thúc đẩy quá trình trao đổi chất của tế bào, hỗ trợ phục hồi các tổn thương thần kinh. Ngoài ra, nhóm vitamin này còn có tác dụng nâng cao cơ bắp, chống thoái hóa dây thần kinh do rễ thần kinh bị chèn ép lâu ngày.
• Một số loại thuốc khác: Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể chỉ định một số loại thuốc khác trong điều trị bệnh như thuốc kháng sinh (trong trường hợp bị nhiễm trùng), sử dụng các loại thuốc bồi bổ, tiêm Novocain,…

Để đảm bảo hiệu quả điều trị cũng như tránh rủi ro, người bệnh cần dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ. Đồng thời, chủ động thông báo cho bác sĩ nếu bạn có bất kỳ triệu chứng bất thường hoặc tác dụng phụ nào trong quá trình dùng thuốc.

2. Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu thường được kết hợp với điều trị y tế để giúp kiểm soát cơn đau, cải thiện khả năng vận động, phục hồi chức năng của dây thần kinh tọa và các triệu chứng liên quan.

Các biện pháp vật lý trị liệu được áp dụng trong điều trị đau thần kinh tọa ở mông, bao gồm:

• Châm cứu (điện châm, cấy chỉ, thủy châm,…), xoa bóp bấm huyệt
• Tác động cơ học thông qua vận động trị liệu, các phương pháp nắn khớp, chỉnh hình, kéo giãn cột sống
• Liệu pháp siêu âm, điện trị liệu, nhiệt trị liệu (tia hồng ngoại, sóng ngắn,…) để cải thiện tình trạng đau nhức, giảm sưng viêm, tê nhức và một số triệu chứng kèm theo.

Trường hợp tuân thủ điều trị, các biểu hiện bệnh lý có thể thuyên giảm sau 3-6 tháng.

3. Can thiệp phẫu thuật

Điều trị ngoại khoa (phẫu thuật) thường được xem xét trong các trường hợp sau:

• Xuất hiện biến chứng teo cơ, yếu cơ: Đối với những trường hợp đau thần kinh tọa xuất hiện những biến chứng này, bác sĩ thường yêu cầu phẫu thuật ở giai đoạn đầu để bảo tồn chức năng vận động, tránh tàn phế.
• Hội chứng Cauda equina: Hầu hết các trường hợp đau thần kinh tọa ở mông đều xuất hiện biến chứng cauda equina cần can thiệp phẫu thuật. Nếu không được phẫu thuật kịp thời, người bệnh có thể gặp phải những biến chứng nghiêm trọng như mất kiểm soát trong việc đại tiện, tiểu tiện, liệt dương ở nam giới,…
• Điều trị bảo tồn không đáp ứng: Chỉ định can thiệp ngoại khoa đối với những trường hợp điều trị bảo tồn từ 3 – 6 tháng như thất bại, đau nhiều, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống.
• Đau thần kinh tọa tái phát ở mông: Trên thực tế, đau thần kinh tọa có thể tái phát nhiều lần (thường là do các chấn thương ở cột sống). Trong trường hợp này, các bác sĩ thường cân nhắc phẫu thuật để loại bỏ hoàn toàn các yếu tố gây chèn ép rễ thần kinh, từ đó hạn chế nguy cơ tái phát, cải thiện, nâng cao chất lượng cuộc sống.

Phương pháp phẫu thuật thường đi kèm với một số biến chứng và rủi ro. Vì vậy, các bác sĩ chuyên khoa chỉ yêu cầu can thiệp ngoại khoa trong những trường hợp cần thiết. Thống kê cho thấy có dưới 10% bệnh nhân bị đau thần kinh tọa phải can thiệp phẫu thuật.

Kiểm soát và ngăn ngừa đau thần kinh tọa ở mông

Đau thần kinh tọa do nhiều yếu tố tác động nhưng yếu tố trực tiếp bắt nguồn từ vấn đề ở cột sống thắt lưng. Để phòng tránh căn bệnh này, cần kiểm soát những tổn thương ở cột sống, tránh những hoạt động dẫn đến tổn thương ở cơ quan này.

Các biện pháp giúp ngăn ngừa đau thần kinh tọa ở mông:

• Hạn chế các hoạt động làm tăng áp lực lên cột sống L4, L5, S1 như mang vác nặng, ngồi hoặc đứng quá lâu,… Bên cạnh đó, bạn nên hạn chế lao động nặng, vận động, luyện tập quá sức.
• Điều trị kịp thời các vấn đề ở cột sống là một trong những cách phòng tránh đau thần kinh tọa ở mông hiệu quả.
• Người bệnh cần thay đổi các tư thế sai, đồng thời hạn chế các hoạt động gây chèn ép dây thần kinh như nằm nghiêng khi ngủ, ngồi vắt chéo chân, nằm nệm mềm, đeo ba lô một bên vai, v.v.
• Thường xuyên tập thể dục và rèn luyện sức khỏe. Vận động cơ thể giúp tăng cường sức khỏe, tăng sự dẻo dai, ngăn ngừa bệnh đau thần kinh tọa cũng như một số bệnh xương khớp thường gặp.
• Kiểm soát cân nặng là một trong những cách giúp bạn phòng tránh các bệnh về cột sống, đau thần kinh tọa ở mông hiệu quả. Tuy nhiên, người bệnh cần giảm cân một cách khoa học bằng cách xây dựng chế độ ăn uống phù hợp và luyện tập thể dục thể thao thường xuyên.
• Phụ nữ nên tránh đi giày cao gót. Thay vào đó, cần chọn những đôi giày có độ cao vừa phải, chất liệu mềm mại, thoải mái.
• Cần chú ý giữ ấm cơ thể khi thời tiết chuyển lạnh và tập thể dục thường xuyên để bệnh không tái phát và tiến triển nặng hơn.

Đau thần kinh tọa có thể được kiểm soát tốt nếu được chẩn đoán và điều trị sớm. Ngược lại, trường hợp chủ quan có thể khiến các triệu chứng bệnh nặng hơn và gây ra những biến chứng nguy hiểm. Vì vậy, người bệnh cần chủ động đến gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị đúng cách ngay khi nhận thấy những biểu hiện bất thường.