Đau lưng dưới nguyên nhân và cách chữa trị hiệu quả

Đau lưng dưới là tình trạng phổ biến, xảy ra do nhiều nguyên nhân và yếu tố khác nhau. Hầu hết các cơn đau lưng dưới đều liên quan đến chấn thương hoặc tư thế sai. Trong một số trường hợp, cơn đau bắt đầu có liên quan đến tình trạng bệnh lý tiềm ẩn cần được điều trị y tế.

Tổng quan về đau lưng dưới

Đau lưng dưới hay còn gọi là đau thắt lưng được biết đến là một hội chứng đau khu trú từ cấp độ L1 đến nếp gấp mông. Các cơn đau có thể xảy ra ở một hoặc cả hai bên, gây khó chịu cho người bệnh.

Các chuyên gia cho biết, đây là một trong những hội chứng thoái hóa khớp thường gặp trên lâm sàng. Theo đó, thống kê cho thấy có khoảng 65 – 80% người trưởng thành và trung niên bị đau thắt lưng hoặc từng cơn ít nhất một lần trong đời. Trong đó, khoảng 10% trường hợp chuyển thành đau thắt lưng mãn tính.

Theo Viện Quốc gia về Rối loạn Thần kinh và Đột quỵ (NINDS), đau lưng dưới là nguyên nhân hàng đầu gây ra khuyết tật liên quan đến công việc. Khoảng 80% người Mỹ sẽ gặp phải tình trạng này ít nhất một lúc nào đó trong đời.

Hầu hết các trường hợp đau thắt lưng là kết quả của chấn thương. Điển hình là bong gân, căng cơ do bê vác nặng, vận động đột ngột, không đúng tư thế. Tuy nhiên, tình trạng này cũng có thể là dấu hiệu của một tình trạng bệnh lý tiềm ẩn như:

• Đau thân kinh toạ
• Ung thư tủy sống
• Viêm khớp
• Vỡ hoặc thoát vị 1 đĩa đệm
• Nhiễm trùng thận

Đau thắt lưng cấp tính có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần. Trong khi đó, những trường hợp triệu chứng dai dẳng, có tính chất mãn tính thường kéo dài trên 3 tháng. Tình trạng này thường ảnh hưởng đến những người trung niên và cao tuổi. Điều này một phần là do ảnh hưởng của quá trình thoái hóa tự nhiên.

Khi chúng ta già đi, lượng chất lỏng giữa các đốt sống trong cột sống giảm dần. Điều này có nghĩa là các đĩa đệm ở cột sống dễ bị kích thích và tổn thương. Đồng thời, cơ thể cũng sẽ mất đi một số trương lực cơ, khiến phần lưng dưới dễ bị chấn thương. Đây cũng được coi là lý do vì sau khi tập tăng cơ lưng, sử dụng sức cơ tốt sẽ giúp ngăn ngừa đau lưng dưới hiệu quả.

Nguyên nhân của đau lưng dưới

Trên thực tế, tình trạng đau thắt lưng có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân và yếu tố khác nhau. Theo đó, các triệu chứng có thể phát sinh do những nguyên nhân thông thường (chấn thương, lao động quá sức, sai tư thế, thừa cân – béo phì,…). Tuy nhiên, trong một số trường hợp, đau thắt lưng có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý tiềm ẩn cần được điều trị kịp thời.

Dưới đây là một số nguyên nhân khởi phát triệu chứng:

1. Hoạt động quá mức, chấn thương

Các dây chằng và cơ ở lưng dưới có thể bị kéo căng hoặc thậm chí bị rách do hoạt động quá mức. Khi đó, các cơn đau và co cứng có thể xuất hiện ở vùng lưng dưới, ảnh hưởng đến khả năng vận động và gây đau đớn, khó chịu cho người bệnh. Nghỉ ngơi và vật lý trị liệu có thể giúp kiểm soát các triệu chứng nhanh chóng.

Ngoài việc sử dụng quá sức, chấn thương cũng là một nguyên nhân phổ biến gây ra chứng đau thắt lưng. Một tình huống khó tránh khỏi khi tham gia giao thông, chơi thể thao, tập thể dục và làm việc hàng ngày. Chấn thương có thể khiến cột sống bị nén quá mức. Ngoài ra, tình trạng này còn khiến các dây thần kinh và thoát vị đĩa đệm bị chèn ép. Điều này gây ra cơn đau ở lưng dưới.

2. Độ cong bất thường của cột sống

Thoái hóa đốt sống, vẹo cột sống hoặc gù cột sống là những vấn đề ảnh hưởng đến độ cong của cột sống. Theo các chuyên gia, đây là những bệnh lý bẩm sinh được chẩn đoán sớm nhất từ ​​giai đoạn sơ sinh hoặc ở tuổi vị thành niên. Độ cong bất thường của cột sống thường dẫn đến tư thế sai, gây đau và tạo áp lực lên cột sống, dây chằng, cơ và gân.

3. Tổn thương đĩa đệm

Do nhiều nguyên nhân và yếu tố khác nhau, các đĩa đệm ở cột sống thắt lưng có thể bị chấn thương. Nguy cơ này tăng dần theo tuổi do quá trình thoái hóa tự nhiên của cơ thể. Chấn thương bề mặt ngoài của đĩa đệm có thể dẫn đến rách và thoát vị.

Thoát vị đĩa đệm gây áp lực lên các rễ thần kinh. Từ đó, cơn đau bùng lên ở khu vực bị ảnh hưởng. Chấn thương đĩa đệm thường xảy ra sau khi nâng vật nặng hoặc vặn lưng đột ngột. Theo đó, cơn đau do nguyên nhân này có thể kéo dài trong vài ngày.

4. Đau dây thần kinh tọa

Đau dây thần kinh tọa hay đau thần kinh tọa là căn bệnh thường gặp ở nhiều đối tượng. Bệnh đặc trưng bởi các cơn đau, tê, dị cảm dọc theo đường đi của dây thần kinh tọa. Trong đó, thường gặp nhất bắt đầu từ vùng cột sống thắt lưng.

Tình trạng đau dây thần kinh tọa có nguy cơ gia tăng khi thoát vị đĩa đệm gây chèn ép lên dây thần kinh tọa. Theo đó, người bệnh sẽ cảm thấy cơn đau lan từ vùng thắt lưng xuống chân. Ngoài ra, bệnh còn gây ra một số triệu chứng đi kèm như tê bì, dị cảm, khó chịu.

5. Hẹp cột sống

Hẹp cột sống đề cập đến sự thu hẹp của cột sống. Điều này làm tăng áp lực lên tủy sống cùng với các dây thần kinh cột sống. Nguyên nhân của bệnh thường là do thoái hóa các đĩa đệm nằm giữa các đốt sống. Điều này gây ra áp lực lên các rễ thần kinh hoặc tủy sống với các gai xương hoặc mô mềm.

Theo đó, áp lực lên các dây thần kinh có thể tạo ra các triệu chứng. Điển hình là đau, chuột rút, tê,… Các triệu chứng này có thể khởi phát trên diện rộng hoặc thường nghiêm trọng nhất ở vùng lưng dưới.

6. Các bệnh khác

Mặc dù hiếm gặp nhưng trong một số trường hợp, đau thắt lưng có thể liên quan đến các bệnh lý tiềm ẩn và cần được thăm khám và điều trị kịp thời để tránh những biến chứng và rủi ro.

Một số nguyên nhân nghiêm trọng có thể bao gồm:

• Khối u: Đây là một nguyên nhân hiếm gặp gây ra đau lưng dưới. Hầu hết các khối u xuất hiện ở lưng dưới là do ung thư di căn từ các bộ phận khác của cơ thể.
• Nhiễm trùng: Nhiễm trùng mặc dù không phải là nguyên nhân phổ biến của đau lưng dưới. Tuy nhiên, đau thắt lưng có thể xảy ra nếu nhiễm trùng liên quan đến đốt sống. Có thể xảy ra khi viêm tủy xương, viêm bao khớp, viêm khớp giữa cột sống và xương chậu.
• Phình động mạch chủ bụng: Phình động mạch chủ bụng là tình trạng giãn khu trú của lòng mạch với đường kính của đoạn giãn lớn hơn 50% so với đường kính của đoạn động mạch bình thường. Đau lưng được coi là một dấu hiệu phổ biến của chứng phình động mạch lớn hơn. Lúc này còn tiềm ẩn nguy cơ vỡ rất nguy hiểm.
• Hội chứng cauda equina: Hội chứng này xảy ra khi các rễ thần kinh ở cauda equina bị chèn ép. Điều này có thể gây gián đoạn các chức năng vận động. Ngoài đau lưng, bệnh còn gây khó chịu ở bàng quang và hai chi dưới. Nghiêm trọng hơn, nó còn dẫn đến chứng tiểu không tự chủ hoặc liệt vĩnh viễn.
• Sỏi thận: Tình trạng này có thể gây ra những cơn đau nhói ở vùng thắt lưng. Tuy nhiên, cơn đau do sỏi thận gây ra thường chỉ khởi phát ở một bên.
• Loãng xương: Loãng xương được đặc trưng bởi sự suy giảm về mật độ và chất lượng xương. Ngoài ra, sỏi thận nếu không được kiểm soát kịp thời có thể dẫn đến gãy xương.
• Viêm khớp: Đau ở lưng dưới có thể liên quan đến bệnh viêm khớp dạng thấp, viêm cột sống, viêm đốt sống, v.v.
• Hội chứng đau cơ xơ hóa: Đây là tình trạng đau mãn tính ở dây chằng, cơ, gân và mô mềm của cơ thể. Cơn đau thường kèm theo cảm giác mất ngủ, mệt mỏi, chán nản. Tuy nhiên, không có thiệt hại vật chất nào đối với xương, cơ hoặc khớp được ghi nhận.
• Lạc nội mạc tử cung: Lạc nội mạc tử cung là tình trạng gây đau thắt lưng thường xuất hiện ở phụ nữ. Bệnh bắt đầu khi nội mạc tử cung không nằm bên trong tử cung mà đi lạc vào khoang bụng, buồng trứng, bàng quang và trực tràng.

7. Các yếu tố nguy cơ

Theo các chuyên gia, đau thắt lưng có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố nguy cơ như thừa cân – béo phì, tuổi tác, di truyền, mang thai,… Trong trường hợp triệu chứng khởi phát trước đó, các yếu tố này có thể khiến cơn đau trở nên trầm trọng hơn và gây ra các vấn đề sức khỏe khác.

Dưới đây là một số yếu tố nguy cơ phổ biến:

• Vấn đề tuổi tác: Các triệu chứng đau lưng, đau thắt lưng thường xuất hiện ở những người trung niên và cao tuổi. Sau đó, càng lớn tuổi, cơn đau sẽ càng trở nên nghiêm trọng hơn. Điều này thường liên quan đến quá trình lão hóa chung của cơ thể.
• Mang thai: Đau lưng dưới thường gặp ở phụ nữ mang thai, nhất là những tháng cuối thai kỳ. Nguyên nhân là do ảnh hưởng của sự thay đổi của khung xương chậu để phù hợp với sự kích thích của thai nhi.
• Tăng cân: Thừa cân – béo phì sẽ gia tăng áp lực lên hệ xương nói chung và vùng thắt lưng nói riêng. Từ đó, gây ra những cơn đau bùng phát, khó chịu, ảnh hưởng đến chức năng vận động.
• Mức độ vận động: Trên thực tế, chứng đau thắt lưng thường xuất hiện ở những người ít vận động. Ít hoạt động thể chất có thể khiến cơ bụng và cơ lưng dần yếu đi. Từ đó hạn chế sự chống đỡ của cột sống trong việc nâng đỡ cơ thể.
• Yếu tố di truyền: Nhiều nghiên cứu khoa học cũng chỉ ra rằng, bệnh đau thắt lưng có liên quan mật thiết đến yếu tố di truyền, đặc biệt là bệnh viêm cột sống dính khớp.
• Yếu tố nghề nghiệp: Thường xuyên mang vác vật nặng hoặc thực hiện các hoạt động vặn vẹo thắt lưng khi làm việc cũng có thể gây đau thắt lưng. Ngoài ra, dân văn phòng ngồi lâu cũng có nguy cơ cao bị đau thắt lưng.
• Yếu tố tâm lý: Căng thẳng, stress quá mức có thể khiến cơn đau trở nên trầm trọng hơn và làm bùng phát cơn đau với tần suất cao.

Vị trí và biểu hiện của nhận biết

Đau lưng dưới được xác định ở vùng thắt lưng bên trái hoặc bên phải. Các triệu chứng thường bắt đầu đột ngột và sau đó tự biến mất hoặc dần trở nên trầm trọng hơn theo thời gian.

Đau lưng dưới có thể được nhận biết qua các triệu chứng sau:

• Các cơn đau ở lưng dưới đang tiến triển âm ỉ
• Cảm giác đau và rát di chuyển từ thắt lưng xuống mặt sau của đùi. Đôi khi nó lan xuống chân và bàn chân, có thể gây tê, ngứa ran
• Co thắt cơ và căng ở lưng dưới, hông và xương chậu
• Khi ngồi hoặc đứng lâu, tình trạng đau thắt lưng càng trầm trọng hơn.
• Khó khăn khi đi, đứng hoặc thay đổi tư thế khi ngồi, đứng hoặc nằm.

Phương pháp điều trị hiệu quả cho chứng đau lưng dưới

Điều trị đau lưng dưới tùy thuộc vào nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng của cơn đau và các triệu chứng kèm theo. Thông qua kết quả chẩn đoán, bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp nhằm kiểm soát cơn đau nhanh chóng và ngăn ngừa bệnh tái phát hiệu quả.

Dưới đây là những phương pháp thường được áp dụng trong điều trị đau thắt lưng:

1. Sử dụng thuốc Tây y để điều trị

Thuốc là một trong những phương pháp điều trị đau lưng dưới được áp dụng phổ biến. Tùy theo nguyên nhân, mức độ đau và thể trạng mà bác sĩ chuyên khoa có thể kê một số loại thuốc giúp giảm đau, chống viêm và một số loại thuốc khác.

Một số loại thuốc được sử dụng trong điều trị bệnh được liệt kê dưới đây:

• Thuốc giảm đau: Paracetamol, Aspirin,… giúp kiểm soát cơn đau nhẹ và vừa.
• Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): Ibuprofen, Meloxicam, Diclofenac… Những loại thuốc này giúp kiểm soát cơn đau và viêm ở lưng dưới. Tuy nhiên, nhóm thuốc này có thể gây ra một số tác dụng phụ nên người bệnh cần tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ về liều lượng và tần suất dùng thuốc.
• Các opioid yếu: Codein, Tramadol… được chỉ định để điều trị các cơn đau vừa. Tuy nhiên, cần thận trọng vì nhóm thuốc này có thể gây nghiện.
• Thuốc giãn cơ: Norflex, Baclofen… có tác dụng thư giãn cơ, đồng thời cải thiện đáng kể các triệu chứng đau nhức, khó chịu vùng thắt lưng.

2. Liệu pháp chườm nóng và chườm lạnh

Chườm nóng và chườm lạnh được coi là cách an toàn và hiệu quả để cải thiện tình trạng đau thắt lưng. Tùy theo nguyên nhân khởi phát và biểu hiện lâm sàng mà người bệnh có thể áp dụng liệu pháp nóng hoặc lạnh phù hợp.

• Chườm nóng: Dùng túi chườm ấm để chườm lên vùng lưng bị đau nhức trong 30 phút sẽ giúp thư giãn các cơ và cải thiện cơn đau nhanh chóng. Bên cạnh đó, tắm nước ấm cũng có thể giúp thư giãn các cơ căng cứng ở lưng.
• Chườm lạnh: Chuẩn bị một chiếc túi hoặc miếng vải sạch, bọc vài viên đá lạnh rồi chườm lên vùng cột sống bị đau nhức trong khoảng 30 phút. Theo đó, bạn nên áp dụng liệu pháp chườm lạnh từ 48-72 giờ đầu tiên sau khi bắt đầu xuất hiện các cơn đau thắt lưng.

3. Tận dụng một số cải tiến từ thảo dược tự nhiên

Trong trường hợp đau thắt lưng nhẹ với những nguyên nhân thông thường, người bệnh có thể tận dụng các loại thảo dược thiên nhiên để cải thiện tình trạng đau nhức. Biện pháp này được đánh giá là an toàn cao, lành tính, áp dụng được cho nhiều đối tượng và hạn chế tác dụng phụ.

Dưới đây là một số loại thảo mộc thường được sử dụng để giảm đau lưng:

• Bài thuốc từ cây ngải cứu: Chuẩn bị 1 nắm lá ngải cứu, rửa sạch và phơi khô. Sau đó cho các vị thuốc vào cối, giã nhỏ đun với một ít giấm. Cho hỗn hợp lên miếng vải mỏng sạch rồi đắp lên vùng lưng bị đau. Thực hiện 2-3 lần / ngày để có kết quả tốt nhất.
• Uống nước sắc nhân sâm: Các nghiên cứu khoa học đã phát hiện ra rằng hoạt chất saponin có trong nước sắc sâm ngọc linh có tác dụng kích thích tuần hoàn máu, giảm đau và tăng cường sức đề kháng. Đặc biệt, loại cây này mang lại tác dụng tốt cho những người bị đau lưng do hàn khí xâm nhập, phong thấp. Cách thực hiện cũng khá đơn giản, bạn chỉ cần dùng 20-30g đinh lăng hoặc thân cây sắc lấy nước uống. Mỗi ngày uống 1 thang cho đến khi bệnh đau thắt lưng thuyên giảm hẳn.
• Lá lốt chữa đau thắt lưng: Lá trầu có tính ấm, vị cay nồng, làm ấm khớp, giảm đau, mạnh gân cốt. Để tăng tác dụng chữa đau lưng, người bệnh có thể kết hợp với ngải cứu và hoa hòe. Chuẩn bị mỗi thứ một nắm lá lốt, ngải cứu và hoa cẩm tú cầu. Sau khi rửa sạch, bạn đem đi sao nóng, cho vào túi chườm nóng và chườm lên vùng lưng bị đau nhức. Làm điều này hai lần một ngày cho đến khi cơn đau thuyên giảm hoàn toàn.

4. Xoa bóp giúp giảm đau lưng dưới

Theo các chuyên gia, xoa bóp có tác dụng cải thiện cơn đau đối với những người bị đau thắt lưng cấp và mãn tính. Để cải thiện tình trạng đau nhức, bạn hãy dùng tay xoa bóp kết hợp đấm nhẹ dọc sống lưng trong khoảng 30 phút. Để tăng hiệu quả, người bệnh có thể kết hợp với một số bài tập giảm đau lưng tại nhà.

5. Bài tập hỗ trợ điều trị đau lưng dưới

Một số bài tập đơn giản có thể giúp cải thiện tình trạng đau lưng, kéo căng cơ, cải thiện khả năng vận động. Người bệnh có thể thực hiện thường xuyên tại nhà. Trong trường hợp không rõ bài tập phù hợp với tình trạng bệnh, người bệnh có thể tham khảo ý kiến ​​bác sĩ chuyên khoa để được hướng dẫn cụ thể.

Động tác gập người

• Chuẩn bị ở tư thế ngồi trên sàn, hai chân mở rộng và hai tay đặt sau cổ
• Sau đó ngả người ra sau cho đến khi lưng chạm sàn. Tránh để đầu chạm sàn và hít vào
• Dùng lực để kéo cơ thể lên, thở ra và gập bụng cho đến khi lưng hướng về phía trước
• Từ từ trở lại vị trí bắt đầu. Lặp lại động tác vài lần và kết thúc bài tập.

Động tác đạp xe

• Chuẩn bị nằm ngửa, đặt tay sau gáy
• Giữ đầu và chân không chạm sàn
• Sau đó uốn cong đầu gối trái gần vai phải, đồng thời duỗi thẳng chân phải đưa lên cao, hít thở sâu.
• Thực hiện với chân còn lại và thở ra
• Thực hiện 10 lần mỗi bên và kết thúc bài tập.

Động tác cúi đầu

• Chuẩn bị ở tư thế quỳ gối, giữ cơ thể thẳng
• Sau đó cúi người xuống, sao cho lưng song song với sàn, bụng hơi cong và hít vào thật sâu.
• Đưa cơ thể trở lại vị trí ban đầu và thở ra từ từ
• Thực hiện 10 lần và kết thúc bài tập.

6. Can thiệp phẫu thuật

Phương pháp phẫu thuật chỉ được chỉ định khi điều trị bảo tồn không thành công, tình trạng đau thắt lưng diễn tiến nặng, ảnh hưởng đến chức năng vận động và phát sinh biến chứng. Ngoài ra, trong một số trường hợp khẩn cấp, bác sĩ cũng có thể thích phương pháp này hơn.

Mặc dù mang lại hiệu quả cao nhưng phẫu thuật chữa đau lưng dưới vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro và biến chứng. Vì vậy, người bệnh cần trao đổi kỹ lưỡng với bác sĩ chuyên khoa về những lợi ích và nguy cơ trước khi tiến hành phẫu thuật.

Các biện pháp giúp ngăn ngừa đau lưng dưới

Đau lưng dưới là một tình trạng phổ biến có thể xảy ra vì nhiều lý do. Trên thực tế, các triệu chứng có thể khởi phát và mang tính chất mãn tính. Vì vậy, bên cạnh việc áp dụng các biện pháp điều trị và chăm sóc, người bệnh cần chủ động phòng tránh bệnh tái phát lâu dài.

Dưới đây là một số cách để giúp ngăn ngừa đau lưng dưới:

• Dành thời gian cho hoạt động thể chất. Điều này giúp tăng cường xương, khớp và cơ bắp. Đồng thời giúp kiểm soát cân nặng, ngăn ngừa tình trạng thừa cân béo phì.
• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh, bổ sung canxi, vitamin và các dưỡng chất cần thiết cho cơ thể, xương khớp giúp tăng cường sức khỏe, ngăn ngừa bệnh đau lưng tái phát.
• Hạn chế sử dụng rượu bia, chất kích thích, thuốc lá và các thức ăn chứa nhiều gia vị, dầu mỡ. Vì đây là những yếu tố có thể làm bùng phát cơn đau và đẩy nhanh quá trình thoái hóa.
• Thay đổi các thói quen xấu như sai tư thế, nằm không đúng cách, bắt chéo chân, đi giày cao gót, mang vác không phù hợp, v.v.
• Tích cực điều trị nguyên nhân cơ bản là một trong những cách hiệu quả để ngăn ngừa chứng đau thắt lưng.
• Hãy chủ động kiểm tra sức khỏe của mình 2-3 lần / năm để phát hiện sớm những vấn đề bất thường. Từ đó áp dụng các phương pháp điều trị phù hợp.

Đau thắt lưng có thể được kiểm soát tốt nếu bệnh được phát hiện sớm, điều trị và chăm sóc đúng cách. Ngược lại, trường hợp chủ quan, tự điều trị bằng thuốc có thể khiến cơn đau tiến triển nặng và tăng nguy cơ biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là các triệu chứng khởi phát từ các bệnh lý tiềm ẩn. Vì vậy, bạn nên chủ động đến bệnh viện để được chẩn đoán và thăm khám khi nhận thấy những biểu hiện bất thường.