Châm cứu chữa đau vai gáy là một phương pháp điều trị bệnh có nguồn gốc từ Đông y. Liệu pháp này sử dụng kim châm cứu tác động lên các huyệt đạo giúp cải thiện tình trạng đau nhức, đả thông kinh mạch ứ trệ, thúc đẩy tuần hoàn máu và hỗ trợ khả năng tự vệ của cơ thể.
Có nên châm cứu chữa đau vai gáy không
Đau mỏi vai gáy là một hội chứng cơ xương khớp thường gặp, bệnh có thể khởi phát ở nhiều lứa tuổi nhưng thường gặp nhất là ở lứa tuổi trung niên. Bệnh có biểu hiện đau nhức vùng cổ, vai và gáy kèm theo các triệu chứng như cứng cổ, tê bì chân tay, khó cúi / xoay cổ, nóng rát vùng chi trên, v.v.
Các triệu chứng do đau vai gáy có xu hướng thuyên giảm sau thời gian nghỉ ngơi và nặng hơn khi thời tiết chuyển lạnh hoặc vận động mạnh. Ngoài việc sử dụng thuốc, Đông y còn kết hợp phương pháp châm cứu để cải thiện các triệu chứng ở một số bệnh như phong hàn, thấp nhiệt, khí trệ huyết trệ.
Châm cứu là phương pháp dùng các loại kim chuyên dụng có độ dài ngắn, kích thước khác nhau châm vào các huyệt đạo tương ứng với bệnh cần điều trị nhằm kích thích khí huyết lưu thông, giải phóng ứ trệ trong kinh lạc, đồng thời điều hòa chức năng của các tạng phủ.
Phương pháp châm cứu không chỉ được lưu truyền trong Đông y mà còn được áp dụng trong điều trị nhiều bệnh, đặc biệt là các bệnh liên quan đến xương khớp. Theo nghiên cứu, tác động từ mũi kim vào huyệt đạo có tác dụng giải phóng hormone endorphin (morphin nội sinh). Hormone này có tác dụng thư giãn, giảm căng thẳng và các thụ thể đau trong não.
Bên cạnh đó, châm cứu còn kích thích phản xạ toàn thân giúp tăng cường tuần hoàn máu, ức chế sự tập trung quá mức của bạch cầu (tế bào miễn dịch có khả năng gây đau và viêm nhiễm). Đồng thời thúc đẩy các dưỡng chất tập trung tại vị trí cơ xương khớp bị tổn thương để phục hồi và tái tạo cơ quan này.
Hiện nay, cải thiện tình trạng đau mỏi vai gáy bằng phương pháp châm cứu được nhiều người bệnh lựa chọn so với phương pháp Tây y vì ít phụ thuộc, không ảnh hưởng đến chức năng gan thận và có thể thực hiện được cho cả những người trên 65 tuổi.
Tuy nhiên, liệu pháp này chỉ mang tính chất hỗ trợ. Vì vậy, người bệnh cần kết hợp với các bài thuốc Đông y theo chỉ định của bác sĩ để đạt kết quả điều trị tốt nhất.
Châm cứu chữa đau mỏi vai gáy an toàn, hiệu quả
Mặc dù có tác dụng tốt trong việc cải thiện cơn đau, thư giãn cơ bắp, đả thông kinh mạch ứ trệ nhưng không phải châm cứu nào cũng phù hợp với mọi trường hợp đau vai gáy. Liệu pháp này chỉ thực hiện trong các trường hợp khí huyết ngưng trệ, hạ nhiệt, trúng gió.
1. Châm cứu chữa đau vai gáy thuộc thể khí trệ huyết trệ, phong hàn
Đau mỏi vai gáy thể lạnh có đặc điểm là cơn đau xuất hiện đột ngột khi tiếp xúc với gió lạnh, không khí lạnh. Cơn đau thường xuất hiện ở vùng cổ, sau đó lan xuống vùng vai gáy, kèm theo sợ lạnh, cứng cổ, giảm chức năng vận động do co cứng cơ. Theo Đông y, bệnh này xảy ra do gió và lạnh xâm nhập vào các kinh lạc ở vùng vai gáy, gây tê cứng, đau nhức, tê mỏi ở vị trí này.
Đau mỏi vai gáy dạng khí huyết ứ trệ thường xuất hiện do khiêng vác nặng, vận động sai tư thế trong thời gian dài. Cơn đau do thể bệnh này gây ra có đặc điểm giống với bệnh phong hàn nên có phương pháp châm cứu tương tự.
Tuy nhiên, đau mỏi vai gáy dạng phong hàn cần phải điều trị bằng châm cứu (kết hợp châm cứu bằng kim châm với ngải cứu). Trong khi đó, đau mỏi vai gáy, khí huyết ngưng trệ thì cần châm cứu (kỹ thuật châm cứu dùng kim châm, châm cứu ngược kinh lạc, hít vào chậm, thở ra rút kim, lăn kim nhiều lần, nhịn ăn, rút từ từ, không giữ kim. trong thời gian dài, không bịt vết tiêm sau khi rút kim).
Để cải thiện tình trạng đau nhức do đau mỏi vai gáy, huyết ứ, phong hàn cần châm vào các huyệt sau:
Huyệt Phong trì:
Huyệt Phong Trì là một trong những huyệt đạo thuộc kinh lạc Đàm. Có vị trí lõm của đường viền ngoài cơ hình thang, đường viền trong của cơ ức đòn chũm (đầu sát gáy). Bấm huyệt này có tác dụng minh nhãn, khai uất khí hư, thanh nhiệt, giải nhiệt, trị phong, chữa hoa mắt, chóng mặt, đau mỏi cổ gáy, huyết áp cao.
Khi châm cứu huyệt này cần châm theo đường thẳng với tai trái. Sâu khoảng 0,5 đến 1 cun và hướng mũi kim về phía mắt còn lại.
Huyệt Kiên tỉnh:
Kiên tinh là huyệt nằm ở vai, là điểm cao nhất của xương đòn ngoài. Khi ấn vào điểm này sẽ có cảm giác châm chích. Huyệt Kiên tỉnh trị cứng cổ, bại liệt do phong, đau mỏi vai gáy. Khi châm cứu, châm trực tiếp vào huyệt, sâu 0,5 – 0,8 cun, ôn từ 5 – 10 phút.
Huyệt Thiên trụ:
Đây là huyệt thứ 10 của kinh mạch bàng quang. Huyệt nằm ở sau gáy, đo ngang qua huyệt Âm đạo là 1,3 cun, nằm ngay dưới mỏm chẩm ra ngoài. Tương tự như Kiên tỉnh, khi châm vào huyệt Thiên chủ cần hướng thẳng. Tuy nhiên, có thể châm sâu 0,5 – 1 cun và ôn từ 3 – 5 phút.
Huyệt Thiên tông:
Huyệt Tông chủ là huyệt thứ 11 của kinh Tiểu trường, nằm ở phía dưới hố giữa các gai. Huyệt này có tác dụng thúc đẩy khí trệ ở ngực sườn nên thường được châm cứu chữa đau mỏi vai gáy. Khi tiêm có thể bị lệch về 4 phía hoặc thẳng. Chọc sâu 0,1 – 5 hệ thống, cần xem lại trong 5 – 10 phút.
Huyệt Dương trì (cùng bên đau):
Huyệt Dương trạch nằm ở mặt ngoài rãnh cổ tay, ngay chỗ lõm khớp cổ tay. Huyệt có tác dụng giải nhiệt ở bán động, bán hạ, thư cân, thông lạc. Xoa bóp bấm huyệt hoặc châm cứu vào huyệt này có tác dụng giảm đau nhức, sưng bầm ở khớp cổ tay. Đối với huyệt Dương trạch phải châm thẳng, sâu 0,3 – 0,5 thốn, châm từ 5 – 10 phút.
Huyệt Dương lăng tuyền:
Huyệt này nằm ở đầu gối, ngay chỗ lõm trước, phía dưới đầu xương mác. Huyệt Dương Lăng Tuyền có tác dụng thanh nhiệt, thông phong, cân mạch, trị viêm khớp gối, chữa đau lưng, đau đùi, đau dây thần kinh. Dùng kim châm thẳng vào huyệt, sâu 1 – 1,5 cun và châm trong 5 – 10 phút.
Huyệt Kiên ngung:
Huyệt Kiên trung là huyệt thứ 15 của Đại kinh. Để xác định huyệt cần duỗi thẳng cánh tay, huyệt nằm ở vị trí tiếp giáp giữa xương bả vai và cánh tay.
Bấm huyệt có tác dụng phong thủy, giải nhiệt, trừ thấp, khai thông khí hỏa ở dương minh. Châm cứu tại huyệt Kiên trung có tác dụng giảm đau do phong thấp, đau cổ, vai, cánh tay do hội chứng vai gáy. Châm thẳng vào huyệt 0,5 – 1,5 thốn và không ôn.
Trong trường hợp không có điều kiện châm cứu hàng ngày, người bệnh có thể xoa bóp các huyệt trên. Tuy nhiên, khi bấm huyệt chữa huyết ứ cần thực hiện từ từ để tránh gây đau nhức, tổn thương xương khớp.
2. Châm cứu chữa đau vai gáy do thể thấp nhiệt (do viêm nhiễm)
Hội chứng đau mỏi vai gáy khi hạ thân nhiệt thường xảy ra do tình trạng viêm nhiễm, đặc trưng là các khớp sưng nóng, đau nhức. Các khớp bị viêm nhiễm gây khó vận động, ăn uống kém, sốt.
Đối với thể bệnh này cần áp dụng bài thuốc có tác dụng trừ thấp, hoạt huyết, thông phong, thanh nhiệt, giải độc kết hợp châm cứu tại các huyệt sau:
Huyệt Phong môn:
Đây là huyệt thứ 12 của kinh bàng quang, nằm ngay dưới đốt sống lưng thứ 2, có chiều ngang khoảng 1,5 thốn. Huyệt phong thủy có tác dụng phong thủy, hóa giải, trị chứng vẹo cổ, đau mỏi vai gáy. Khi châm huyệt này, nên châm xiên về phía cột sống và sâu 0,5-0,8 cun.
Huyệt Hợp Cốc:
Huyệt nằm ở rìa ngoài, ở giữa ngón trỏ (ngón thứ 2). Huyệt Hợp Cốc có tác dụng phát biểu, khu phong, bổ tỳ (giảm đau), khai thông phế khí. Bấm huyệt trực tiếp vào huyệt 0,5 – 1 thốn có thể cải thiện tình trạng đau nhức ngón tay, yếu cánh tay, tê nhức do ù tai. Tuy nhiên, phụ nữ có thai không được phép sử dụng huyệt đạo này.
Huyệt Đại chùy:
Chùy lớn (Great Trui) nằm ở phía sau cổ. Để xác định huyệt, bạn cần ngồi thẳng lưng, hơi nghiêng người về phía trước, lúc này sẽ xuất hiện 3 khối u xương. Khối u cao nhất là đốt sống cổ thứ 7 và điểm đại chùy ngay dưới gai của đốt sống này.
Bấm huyệt có tác dụng an thần, thông kinh, giải biểu, khai thông tâm trí, điều khó, nâng cao sức đề kháng. Châm cứu huyệt Đại thể chính là chữa cổ vai gáy tê cứng, đầy đè, ngực và sườn đau.
Châm huyệt này, cần xiên lên, châm kim vào dưới gai đốt sống cổ thứ 7. Sâu chỉ 0,5 – 1 cun, không nên sâu quá. Khi châm cứu, nếu có biểu hiện giảm cảm giác như điện giật, cần báo ngay để rút kim kịp thời.
Huyệt Khúc trì:
Huyệt nằm ngay đường khuỷu tay. Để xác định huyệt, cần co khuỷu tay vào ngực để nhìn rõ dấu khuỷu tay. Điểm nằm ở đầu của nếp gấp.
Huyệt Khúc Trì có tác dụng thanh nhiệt, thông phong, giải biểu, sơ phong thanh nhiệt, dưỡng huyết. Châm trực tiếp 1 – 1,5 thốn vào huyệt chính trị đau mỏi khuỷu tay, cánh tay, tê liệt chi trên. Bên cạnh đó, có thể day các huyệt tiếp giáp với vị trí bị đau để cải thiện tình trạng sưng, đau, tiêu viêm.
Lưu ý: Không xoa bóp bấm huyệt trong trường hợp đau mỏi vai gáy, tê thấp. Tác động từ liệu pháp này có thể gây ra các cơn đau dữ dội ở cổ, vai và lưng, khiến tình trạng nhiễm trùng lan rộng.
Một số lưu ý khi châm cứu chữa đau vai gáy
Châm cứu chữa đau mỏi vai gáy là phương pháp có nguồn gốc từ Đông y. Liệu pháp này giúp cải thiện tình trạng đau nhức, tiêu sưng, tiêu viêm, thúc đẩy tuần hoàn máu, đả thông kinh mạch ứ trệ, đánh tan gió lạnh xâm nhập vào kinh mạch.
Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn cũng như phòng tránh rủi ro khi châm cứu, người bệnh cần lưu ý những vấn đề sau:
- Nên thực hiện châm cứu theo liệu trình để đạt hiệu quả tốt nhất. Mỗi liệu trình thường kéo dài 15 ngày, mỗi ngày thực hiện 1 lần, mỗi lần kéo dài từ 15 đến 20 phút.
- Người bệnh cần lựa chọn cơ sở / phòng khám Đông y uy tín chất lượng để tiến hành châm cứu chữa bệnh. Thực hiện tại những địa điểm không đảm bảo có thể gây ra một số rủi ro như bầm tím, nhiễm trùng, châm cứu (tụt huyết áp, trụy tim mạch…) do châm cứu sai huyệt, châm cứu quá sâu hoặc do tâm lý con người. bệnh tật không ổn định)
- Trong trường hợp cảm thấy khó chịu khi châm chích, bạn nên thông báo cho bác sĩ. Nếu nghi ngờ bị châm chích, cần rút kim tiêm ngay lập tức để đề phòng rủi ro.
- Trong quá trình châm cứu, người bệnh cần giữ tâm lý thoải mái, không nên ăn quá no hoặc để bụng đói. Đồng thời, tránh sử dụng thuốc lá, rượu bia và các chất kích thích trước ngày châm cứu.
- Những người bị động kinh, rối loạn đông máu, phụ nữ mang thai, cho con bú, kinh nguyệt hoặc các bệnh lý nên tham khảo ý kiến bác sĩ và cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ trước khi sử dụngChâm cứu chữa đau vai gáy.
- Tuyệt đối không tự ý châm cứu. Trong trường hợp không có điều kiện, người bệnh có thể bấm huyệt chữa đau mỏi vai gáy nên nhờ bác sĩ hướng dẫn cách xác định huyệt và tự xoa bóp bấm huyệt để cải thiện tình trạng đau nhức.
Ngoài ra, để hỗ trợ điều trị bệnh đau mỏi vai gáy, người bệnh nên:
- Dành nhiều thời gian để nghỉ ngơi, đặc biệt là trong giai đoạn cổ và vai bị sưng, nóng. Đồng thời, hạn chế các thói quen làm tăng áp lực lên hệ cơ xương khớp như mang vác nặng, ngồi / nằm sai tư thế,…
- Chú ý giữ ấm cơ thể, ăn uống điều độ, tập thể dục nhẹ nhàng và nghỉ ngơi hợp lý.
- Cần kết hợp với thuốc điều trị đau mỏi vai gáy (dùng ngoài + thuốc uống) để kiểm soát tốt các triệu chứng toàn thân và rút ngắn thời gian điều trị.
- Trường hợp đau mỏi vai gáy nặng cần cân nhắc điều trị theo Tây y để kiểm soát cơn đau nhanh chóng, đồng thời ngăn ngừa biến chứng.
Châm cứu chữa đau vai gáy có nguồn gốc từ Đông y. Liệu pháp này có thể cải thiện tình trạng đau nhức, sưng tấy, mẩn đỏ, thúc đẩy tuần hoàn máu, đả thông kinh mạch ứ trệ. Tuy nhiên, để kiểm soát bệnh hoàn toàn, người bệnh cần kết hợp dùng thuốc uống, thuốc bôi và xây dựng lối sống khoa học, lành mạnh.
Bài viết liên quan: