Căng cơ thắt lưng là tình trạng các cơ ở lưng bị căng ra quá mức và tạo ra các vết rách bên trong, thường gặp ở vùng lưng dưới. Tình trạng này có thể xảy ra do chấn thương, gập lưng quá mức, lao động nặng nhọc, sai tư thế hoặc mắc một số bệnh lý liên quan.
Căng cơ thắt lưng là gì
Căng cơ lưng là một thuật ngữ chỉ tình trạng các cơ lưng có xu hướng bị căng quá mức và gây ra hiện tượng rách mô. Từ đó gây ra các triệu chứng đau lưng và kèm theo một số triệu chứng khó chịu như co thắt, sưng nóng, hạn chế vận động.
Rách cơ có thể khiến cấu trúc của cột sống yếu, dễ bị tổn thương và không ổn định. Bên cạnh đó, sự linh hoạt cũng như các cử động ở vùng lưng cũng có xu hướng giảm sút. Căng cơ ảnh hưởng nhiều đến vùng thắt lưng (lưng dưới). Trên thực tế, hội chứng này ảnh hưởng đến nhiều người lao động chân tay và vận động viên.
Dấu hiệu nhận biết
Trường hợp căng cơ thắt lưng có thể nhận biết qua các triệu chứng sau:
- Đau thắt lưng (lưng dưới). Cơn đau trở nên tồi tệ hơn khi bạn cử động lưng, ho, hắt hơi hoặc chạm vào vị trí cơ bị rách. Và nhẹ nhõm bằng cách nghỉ ngơi, bất động.
- Có cảm giác căng cơ cạnh cột sống.
- Cột sống không ổn định, cong vẹo dẫn đến mất đường cong sinh lý.
- Sưng tấy, bầm tím ở vùng cơ bị tổn thương
Nguyên nhân của căng cơ thắt lưng
Trên thực tế, căng thẳng lưng có thể được kích hoạt bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Theo đó, triệu chứng này có thể là kết quả của việc vận động quá sức, chấn thương hoặc sai tư thế trong một thời gian dài. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, các triệu chứng là dấu hiệu báo trước của các bệnh tiềm ẩn.
Một số nguyên nhân phổ biến của căng thẳng lưng bao gồm:
- Tư thế không tốt: Ngồi khom lưng, khom lưng hoặc khom lưng trên ghế trong thời gian dài có thể gây áp lực lên các cơ dọc cột sống. Điều này gây ra co thắt, cứng và đau lưng.
- Chuyển động đột ngột: Cong cột sống quá mức hoặc vặn người đột ngột có thể gây áp lực lên các cơ và dẫn đến chấn thương. Tình trạng này có thể gây đau và cứng cơ lưng dưới, giảm khả năng vận động và tăng nguy cơ rách cơ.
- Vận động quá sức: Trên thực tế, hội chứng căng cơ vùng thắt lưng thường xuất hiện ở những vận động viên nhảy xa, cử tạ, những người lao động thường xuyên khuân vác, mang vác vật nặng. Vì tập thể dục quá sức có thể làm tăng áp lực ở các cơ xung quanh cột sống. Từ đó, những cơn đau lưng do căng cơ bùng phát.
- Chấn thương: Chấn thương do tai nạn giao thông, té ngã, chơi các môn thể thao va chạm hoặc bị đánh mạnh vào lưng có thể làm căng cơ và dẫn đến rách cơ. Thông thường, người bệnh sẽ cảm thấy đau nhức, khó cử động, vùng lưng bị sưng đỏ, bầm tím.
- Căng thẳng quá mức: Thống kê cho thấy tình trạng căng cơ vùng thắt lưng thường xuất hiện ở những người có tâm lý bất ổn, thường xuyên căng thẳng, lo lắng. Vì căng thẳng kéo dài có thể khiến não phát tín hiệu giải phóng epinephrine và hormone cortisol. Điều này có thể khiến các cơ bị thắt lại, làm tăng nhịp tim và huyết áp.
- Ảnh hưởng của một số bệnh lý: Ngoài những nguyên nhân trên, căng cơ thắt lưng còn có thể mắc phải một số bệnh lý cơ xương khớp như thoát vị đĩa đệm, thoái hóa khớp, thoái hóa đốt sống cổ….
Căng cơ thắt lưng có nguy hiểm không
Trong trường hợp căng cơ thắt lưng do các nguyên nhân thông thường và không bị rách cơ, các biểu hiện lâm sàng có thể thuyên giảm sau vài ngày nếu được chăm sóc và nghỉ ngơi hợp lý. Trên thực tế, những trường hợp này đều đáp ứng tốt với các biện pháp chăm sóc và cải thiện tại nhà.
Tuy nhiên, trong trường hợp căng cơ thắt lưng diễn tiến nặng, có kèm theo tổn thương cơ (rách cơ), người bệnh cần được thăm khám, chẩn đoán và điều trị tại cơ sở y tế để kiểm soát nhanh các triệu chứng, ngăn ngừa rủi ro. Nếu không được điều trị đúng cách, hội chứng có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng:
- Giảm hoặc mất khả năng vận động trở lại
- Hoàn toàn bị rách cơ
- Biến dạng lưng (cong vẹo cột sống) do không ổn định
- Teo cơ xơ cứng cột bên
Để kiểm soát các biểu hiện lâm sàng và ngăn ngừa biến chứng, người bệnh cần chủ động thăm khám để được bác sĩ chẩn đoán và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.
Chẩn đoán căng cơ thắt lưng
Căng cơ thắt lưng có thể được kích hoạt bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Vì vậy, trước khi điều trị, bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân thực hiện một số chẩn đoán lâm sàng và xét nghiệm. Căn cứ vào nguyên nhân, mức độ tổn thương và các triệu chứng kèm theo sẽ áp dụng phương pháp điều trị phù hợp.
Dưới đây là một số kỹ thuật thường được sử dụng trong bệnh lý:
- Chụp X-quang: Kỹ thuật chụp X-quang cột sống giúp xác định các triệu chứng đau lưng do căng cơ hoặc tổn thương khớp như gãy xương, thoái hóa đốt sống, thoát vị đĩa đệm. Ngoài ra, kỹ thuật này còn được chỉ định cho các trường hợp căng cơ do chấn thương để xác định tổn thương kèm theo, đồng thời để khảo sát cấu trúc cột sống.
- Chụp cắt lớp vi tính (CT): Trong trường hợp có tổn thương sâu, không xác định được kỹ thuật chụp x-quang thì sẽ được bác sĩ chỉ định chụp cắt lớp vi tính. Bên cạnh đó, chụp CT còn giúp kiểm tra mức độ tổn thương của cơ (rách một phần hoặc toàn bộ).
- Chụp cộng hưởng từ (MRI): Chụp cộng hưởng từ tạo ra hình ảnh chi tiết của các mô mềm, mạch máu, dây thần kinh và khối cơ xung quanh cột sống và tủy sống. Điều này giúp dễ dàng xác định tổn thương cơ và phân biệt căng cơ lưng với các tình trạng nghiêm trọng khác.
- Siêu âm: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân thực hiện siêu âm để kiểm tra mức độ tổn thương của cơ.
Cách khắc phục tình trạng căng cơ thắt lưng hiệu quả
Người bị căng cơ thắt lưng có thể áp dụng các phương pháp bảo tồn như sử dụng thuốc, chăm sóc tại nhà, vật lý trị liệu,… để làm thuyên giảm các triệu chứng lâm sàng. Tuy nhiên, những trường hợp rách cơ cần can thiệp ngoại khoa (phẫu thuật) để giúp phục hồi cấu trúc.
1. Nghỉ ngơi
Khi nhận thấy cơn đau do căng cơ thắt lưng, bạn cần dừng ngay các hoạt động, dành nhiều thời gian nghỉ ngơi và hạn chế tối đa các tác động gây ra cơn đau. Biện pháp này có tác dụng giúp giảm áp lực lên khối cơ, thư giãn các cơ. Nó cũng giúp cải thiện cơn đau, giúp vết thương có thời gian lành lại. Ngoài ra, người bệnh có thể kết hợp chườm lạnh khi nghỉ ngơi để tăng hiệu quả.
2. Liệu pháp chườm lạnh và nóng
Ngay sau khi tình trạng căng cơ lưng bắt đầu, bạn nên áp dụng liệu pháp lạnh để kiểm soát cơn đau và sưng tấy. Nên thực hiện biện pháp này trong 15 – 20 phút, ngày 3 – 4 lần và thực hiện liên tục trong 2 – 3 ngày. Khi chườm, bạn nên dùng khăn bông mềm bọc túi đá, vài viên đá lạnh hoặc túi rau câu đông lạnh rồi chườm lên vùng bị đau.
Sau 2-3 ngày chườm lạnh, bệnh nhân nên chườm nóng 2-4 lần / ngày. Liệu pháp này giúp thư giãn các cơ, dây thần kinh, khớp bị tổn thương, tăng cường lưu thông máu, giảm đau rõ rệt, cải thiện tình trạng căng cơ thắt lưng. Chú ý đến nhiệt độ để tránh làm bỏng da.
3. Nén – Biện pháp cải thiện tình trạng căng cơ thắt lưng
Để giảm đau và khó chịu do căng cơ thắt lưng, người bệnh có thể chườm bằng cách dùng đai hoặc đai lưng để nâng đỡ vùng cơ bị tổn thương. Phương pháp này có thể làm giảm áp lực và cho phép các cơ thư giãn và tự chữa lành. Ngoài ra, các biện pháp nén còn có tác dụng ổn định cấu trúc cột sống, hạn chế tình trạng mất ổn định do các cơ bị yếu và tổn thương.
4. Một số bài tập kéo giãn cơ lưng
Việc thực hiện một số bài tập kéo giãn lưng có tác dụng cải thiện tình trạng đau, cứng, khó vận động ở vùng lưng dưới. Hầu hết các bài tập này đều có tác dụng kéo giãn cơ lưng, nâng cao sự dẻo dai, tăng cường sức khỏe. Đồng thời giúp lưng vận động linh hoạt, giảm đau nhức và một số triệu chứng kèm theo.
Bài tập xoay hông
- Chuẩn bị ở tư thế thẳng đứng, rộng bằng vai, đồng thời chống hai tay lên hông
- Sau đó, từ từ di chuyển hông của bạn theo một hướng từ trái sang phải để tạo thành một vòng tròn bên trong
- Thực hiện 10 lần và đổi bên
Bài tập xoay hông sang bên
- Chuẩn bị ở tư thế nằm ngửa, mở rộng cánh tay sang một bên và đồng thời uốn cong để tạo thành một góc 90 độ ở đầu gối.
- Khi bạn thở ra, hạ thấp đầu gối phải và xoay người sang trái
- Hít vào và nâng cao đầu gối của bạn để trở lại vị trí ban đầu
- Hạ đầu gối sang trái, xoay người sang phải
- Thực hiện động tác trong 1 phút, luân phiên giữa bên phải và bên trái
Bài tập duỗi gối trước ngực
- Chuẩn bị ở tư thế nằm ngửa trên sàn, hai chân mở rộng
- Sau đó uốn cong, kéo đầu gối phải về ngực, hai tay nắm lại và đặt xung quanh ống chân
- Giữ nguyên tư thế trong 5 giây, sau đó thả lỏng chân và trở lại vị trí ban đầu
- Lặp lại động tác 5 lần cho mỗi bên chân
- Kéo đầu gối của bạn vào ngực, nắm lấy cánh tay, bàn tay hoặc khuỷu tay của bạn. Giữ nguyên tư thế trong 30 giây.
Tư thế mèo-bò
- Chuẩn bị với tư thế đặt bàn, đầu gối và tay chống trên sàn, lưng thẳng, song song với sàn
- Hít vào từ từ, thả bụng xuống sàn và nhìn lên
- Khi thở ra, nhìn xuống sàn, cong lưng về phía trần nhà
- Lặp lại động tác liên tục trong ít nhất 1 phút và kết thúc bài tập.
Tư thế em bé
- Chuẩn bị ở tư thế quỳ gối, chống tay xuống sàn
- Sau đó duỗi hông uốn cong, sao cho mông tựa vào gót chân, hai tay duỗi thẳng trước mặt.
- Giữ nguyên tư thế trong 1 phút và thư giãn.
Tư thế xác chết
- Chuẩn bị ở tư thế nằm ngửa, đặt cánh tay của bạn bên cạnh và lòng bàn tay hướng lên
- Từ từ dang rộng hai chân một chút so với hông, cho phép các ngón chân hướng ra ngoài
- Hít thở đều để giúp cơ thể thư thái, nhẹ nhàng hơn
- Giữ tư thế trong 15-20 phút
5. Sử dụng thuốc điều trị
Sử dụng thuốc Tây y chữa căng cơ thắt lưng là biện pháp được nhiều người bệnh áp dụng. Một số loại thuốc có tác dụng giảm đau, chống viêm giúp kiểm soát nhanh các triệu chứng lâm sàng và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc có thể gây ra một số tác dụng phụ và rủi ro nên người bệnh cần tuân theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa để đạt được kết quả điều trị tốt nhất. Một số loại thuốc thường được sử dụng trong điều trị các tình trạng y tế bao gồm:
- Acetaminophen: Là loại thuốc có tác dụng cải thiện cơn đau từ nhẹ đến gấp đôi. Việc sử dụng Acetaminophen có thể giúp kiểm soát các triệu chứng căng cơ thắt lưng xảy ra do các nguyên nhân thông thường.
- Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): NSAID có tác dụng giảm đau và chống viêm. Nhóm thuốc này phù hợp với các trường hợp đau vừa do căng cơ lưng, vừa có phản ứng viêm và thuốc Acetaminophen không đáp ứng.
- Thuốc giãn cơ: Trong trường hợp đau dữ dội và co cứng cơ, người bệnh có thể được chỉ định dùng thuốc giãn cơ. Nhóm thuốc này có tác dụng làm mềm cơ, kiểm soát tình trạng cứng khớp, co cứng cơ. Nó cũng giúp giảm đau nhanh chóng.
6. Vật lý trị liệu
Phương pháp vật lý trị liệu được áp dụng cho những trường hợp bệnh tiến triển nặng, căng cơ do chấn thương hoặc không thuyên giảm sau khi áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà. Hầu hết các trường hợp căng cơ thắt lưng đều được dạy các bài tập giúp kéo căng và tăng sức mạnh của cơ. Các bài tập này có tác dụng tăng cường các cơ xung quanh cột sống, giảm đau, cải thiện khả năng vận động và linh hoạt của các khớp.
Ngoài ra, các phương pháp vật lý trị liệu còn có tác dụng chỉnh sửa tư thế, giúp cột sống ổn định, giảm nguy cơ biến dạng cột sống do chấn thương. Đồng thời, hạn chế nguy cơ tái phát căng cơ thắt lưng. Tùy từng trường hợp cụ thể mà bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp vật lý trị liệu phù hợp.
7. Liệu pháp thay thế
Để cải thiện các triệu chứng lâm sàng do căng cơ thắt lưng, người bệnh có thể áp dụng một số liệu pháp thay thế như sau:
- Xoa bóp: Xoa bóp có tác dụng giảm đau, làm mềm cơ và giúp các cơ xung quanh cột sống được thư giãn. Điều này giúp cải thiện tình trạng co thắt. Ngoài ra, biện pháp này còn giúp tăng cường lưu thông máu, thúc đẩy quá trình chữa lành vết thương và cải thiện sự linh hoạt của cột sống.
- Châm cứu: Liệu pháp châm cứu được thực hiện bằng cách dùng kim châm chuyên dụng tác động lên các huyệt đạo tương ứng để cải thiện tình trạng đau nhức, tê cứng vùng thắt lưng, đồng thời kích thích hệ thần kinh hoạt động tốt hơn. Ngoài ra, phương pháp châm cứu còn có tác dụng khai thông kinh mạch, an thần, ngủ ngon và phục hồi chức năng vận động.
7. Phẫu thuật
Trường hợp căng cơ thắt lưng không đáp ứng với điều trị bảo tồn, bác sĩ sẽ cân nhắc can thiệp ngoại khoa (phẫu thuật). Phương pháp này có tác dụng nối các sợi cơ bị rách, ổn định cấu trúc cột sống. Đồng thời giúp phục hồi tổn thương nhanh chóng và kiểm soát các biểu hiện lâm sàng.
Tuy nhiên, phẫu thuật điều trị bệnh lý cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro, biến chứng trong và sau phẫu thuật. Vì vậy, người bệnh cần trao đổi với bác sĩ chuyên khoa về những lợi ích và nguy cơ trước khi quyết định can thiệp ngoại khoa để điều trị bệnh.
Các biện pháp giúp ngăn ngừa căng cơ thắt lưng
Căng cơ thắt lưng có thể xảy ra vì nhiều lý do. Tình trạng này có thể được kiểm soát tốt với chẩn đoán và điều trị sớm. Tuy nhiên, trên thực tế, các triệu chứng lâm sàng có thể tái phát khi gặp điều kiện thuận lợi.
Vì vậy, người bệnh cần chủ động áp dụng các biện pháp phòng tránh. Đặc biệt:
- Tránh vận động quá sức và hạn chế khuân vác vật nặng. Ngoài ra, bạn nên thường xuyên vận động, đi lại nhẹ nhàng nếu làm công việc ngồi / đứng nhiều.
- Nếu bạn bị đau thắt lưng đột ngột hoặc căng cơ, hãy dừng công việc đang làm và dành thời gian để nghỉ ngơi.
- Đảm bảo đúng tư thế trong quá trình làm việc và sinh hoạt hàng ngày. Tránh ngồi khom lưng, vẹo lưng, ngồi nghiêng một bên,… trong thời gian dài. Bạn cần giữ thẳng lưng khi đi, đứng và ngồi.
- Kiểm soát cân nặng hợp lý là một trong những cách phòng ngừa hiệu quả chứng căng cơ lưng. Trường hợp thừa cân – béo phì, cần áp dụng các biện pháp giảm cân khoa học thông qua tập thể dục và ăn uống điều độ.
- Nên thực hiện massage sau một ngày làm việc mệt mỏi để giúp các cơ được thư giãn. Từ đó hạn chế tình trạng căng thẳng và đau nhức, co thắt quá mức vùng lưng dưới.
- Xây dựng chế độ ăn uống khoa học lành mạnh, bổ sung các thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể. Đồng thời hạn chế sử dụng rượu bia, hút thuốc lá, đồ uống có cồn.
- Thận trọng trong sinh hoạt, chơi thể thao, tham gia giao thông để giảm thiểu chấn thương ảnh hưởng đến cấu trúc cột sống cũng như sức khỏe tổng thể.
Căng cơ thắt lưng có thể khắc phục được nếu phát hiện sớm, điều trị và chăm sóc đúng cách. Ngược lại, chủ quan có thể khiến các triệu chứng bệnh nặng hơn và gây ra những biến chứng nguy hiểm. Vì vậy, khi nhận thấy những biểu hiện bất thường, bạn cần chủ động đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị thích hợp.
Bài viết liên quan: